Mentha sativa

گیاه نعناع با نام علمی Mentha sativa

مختصری در مورد ترخون

 

ترخون یک گیاه علفی پایایا شبه درختچه‌ای است که از تیر تا مهر گل می‌دهد. این گیاه در حاشیه رودخانه‌ها و جوی‌ها در مناطق مرکزی، جنوبی و شرقی روسیه، سیبری، مغولستان و شمال چین و در آمریکای شمالی از غرب تا کلرادو و تگزاس پراکنش دارد. ترخون عمدتاً در اروپای غربی در آب و هوای گرم و خشک کشت می‌شود. البته در حالت وحشی بندرت رشد می‌کند. بخش‌های هوایی به جز ساقه های ضخیم‌تر خاصیت دارویی دارند و در ابتدای گلدهی در خرداد و تیر ماه جمع آوری می‌شوند. آنها را روی زمین پهن کرده یا به‌صورت دستجاتی آویزان می‌کنند تا در حرارت طبیعی خشک شوند یا در اتاق خشک‌کن به‌صورت مصنوعی در حرارت ۴۵ درجه سانتی‌گراد خشک می‌کنند. داروی آن بوی نامطبوعی دارد و طعم آن تلخ می‌باشد. حاوی 0.8-0.25درصد اسانس فرار است. ترخون علاوه براسانس‌های فرار حاوی مواد تلخ و تانن می‌باشد. گلیکوزیدهای شبه کومارین نیز مشخص شده است. این گیاه مانند افسنطین تحریک کننده سیستم هضمی است، ترشح معده و زرداب را افزایش می‌دهد. اثرات دیگر آن اختصاصی نیست. دم کرده آن برای تحریک اشتها و درمان بیماری‌های معده و روده و انگل‌های روده استفاده می‌شود و مدر است. مصرف آن در دوران حاملگی نباید صورت گیرد. از برگ‌های تازه و روغن آن در صنایع غذایی برای ساخت سرکه و خردل ترخون، برای چاشنی سوپ و در صنایع کنسروسازی و به مقادیر کم در عطر سازی استفاده می‌شود. دارو از گیاهان زراعی ترخون به دست می‌آید. بیشتر تقاضا برای ترخون آلمان است که به اشتباه ترخون فرانسه گفته می‌شود.

آشنایی مختصر با شوید Anethum graveolens

 

این گیاه از تیره Apiaceae یا چتریان است، نام انگلیسی آن Dill بوده، گیاهی است یکساله به ارتفاع 30 سانتی‌متر تا یک متر و دارای ریشه‌ی راست است. ساقه آن استوانه‌ای، بی‌کرک، دارای خطوط طولی، در محل گره‌ها کمی فرو رفته است. برگ‌ها متناوب بدون کرک با پهنک منقسم با بریدگی‌های نازک و نخی شکل. گل‌ها کوچک و به رنگ زرد می‌باشد. از مشخصات آن این است که در پایه های اصلی و چترهای فرعی آن انولوکر و انولوسل دیده نمی‌شود. میوه‌اش بیضی، مسطح، به طول 3 تا 4 میلی‌متر و عرض 3 میلی‌متر به رنگ قهوه‌ای شکلاتی روشن است. در سطح آن برجستگی‌های نخی به رنگ مایل به زرد و در کناره‌های آن لبه بال مانند به رنگ زرد روشن دیده می‌شود.

شوید یک گیاه علفی یکساله است که در تیر و مرداد گل می‌دهد. احتمالاً این گیاه بومی ایران و هندوستان می‌باشد ولی مصر و قفقاز هم ذکر شده‌اند. این گیاه در تمام نقاط دنیا کشت می‌شود و به‌صورت وحشی در زمین‌های لم یزرع، کنارجاده‌ها، در مزارع و زمین‌های آیش و در خاک‌های شنی کناره رودخانه‌ها یافت می‌شود. در منطقه مدیترانه شوید به‌عنوان یک گیاه دارویی و چاشنی تحریک کننده از زمان‌های بسیار قدیم شناخته شده است. این گیاه به‌وسیله مستعمره نشین‌های رومی به اروپای مرکزی وارد شده است. اندام‌هایی که خاصیت دارویی دارند و در صنایع غذایی استفاده می‌شوند شامل برگ‌های تازه یا گل‌ها می‌باشد. شوید خشک به‌عنوان دارو مصرف نمی‌شود. عطر آن تا حدودی شبیه کراویه است، طعم تندی دارد و ابتدا نسبتاً شیرین و مزه‌ای مانند ادویه‌جات پیدا می‌کند. تا 1.5 درصد اسانس‌های فرار در برگ‌ها و ساقه‌های گلدار وجود دارد و تا ۴ درصد در میوه و یا بذور یافت می‌شود. روغن موجود در میوه عمدتاً حاوی کارون، لیمونن و دیگر ترکیبات می‌باشد. این اسانس‌های فرار خصوصیات ضد عفونی کننده و ضدتشنجی دارند، بادشکن بوده و شیردهی را افزایش می‌دهد. امروزه از شوید به‌ندرت برای اهداف دارویی استفاده می‌شود. استفاده اصلی آن به‌عنوان چاشنی در سس و سالاد و ترشیجات می‌باشد. از بذر شوید برای ساخت کره علفی، سوپ و دیگر غذاها استفاده می‌نمایند. اسانس‌های فرار حاصل از میوه‌ها و برگ‌ها موارد استفاده مشابهی دارند. شوید خصوصاً در ایالات ارگون و اوهایو آمریکا برای استخراج اسانس‌های فرار آن کشت می‌شود.

از فلفل سبز بیشتر بدانیم

 

فلفل یک گیاه علفی یکساله تا دو ساله است که از خرداد تا شهریور گل می‌دهد. انواعی که دارای میوه کوچکی هستند به‌نظر می‌رسد اجداد فلفل قرمز امروزی باشند که در مناطق نیمه حاره و حاره‌ای جنوب ایالات متحده تا بخش‌های شمالی آمریکای جنوبی رشد می‌کند. Capsicum در مناطق گرم دنیا کشت می‌شود. اولین فلفل‌ها به‌وسیله کریستف کلمب به اسپانیا وارد شد. کشت و کار فلفل در اروپای مرکزی و از کشورهای مدیترانه‌ای تا شبه جزیره بالکان صورت می گیرد. بخشی از گیاه که برای استخراج ترکیبات موثره استفاده می‌شود میوه آن است و حاوی مقدار زیادی کاپسایسین می‌باشد. میوه‌های رسیده در سایه خشک می‌شوند. طعم ادویه دارد و باعث سوزش زبان می‌شود. حاوی حدود ۲ درصد کاپسایسین است که اغلب محققین به‌عنوان آلکالوئید آن را طبقه بندی می‌کنند، گلیکوزیدهای فلاونوئید و حدود 0.2 درصد ویتامین دارد. مقداری از اسانس فرار کاپسایسین پوست را می‌سوزاند و قرمز می‌کند. به مقادیر کم ترشح شیره معده را تحریک می‌کند. Capsicum بندرت به‌عنوان یک دارو استفاده می‌شود و فقط به‌صورت پودر شده یا تنتور برای تحریک هضم معده مورد استفاده قرار می‌گیرد. اغلب به‌صورت خارجی به شکل پماد، مرهم و گچ برای درمان روماتیسم و ورم مفاصل استفاده می‌شود. البته به‌صورت سبزی هم به‌مصرف می‌رسد. البته در این حالت کاپسایسین کمی دارد ولی میزان ویتامین آن بالا است. فلفل واریته‌هایی زراعی زیادی دارد.

آشنایی با سبزی ریواس

 

ریواس یک گیاه علفی چند ساله است که از خرداد تا تیر گل می‌دهد و بومی شمال غربی چین و شمال شرقی تبت است. این گیاه عمدتاً در شوروی سابق و در آلمان می‌روید. در باغ‌های اروپا به‌عنوان یک گیاه زینتی از سال ۱۷۶۳ کاشته شده است. ریزوم‌های سال دوم یا سوم در پاییز اندام‌هایی هستند که جمع آوری می‌شوند. بعد از اینکه آنها را تمیز کردند، پوست کنده و به قطعات کوچکتری تقسیم و به نخ کشیده و آویزان می‌کنند تا به‌صورت طبیعی یا با گرمای مصنوعی ۵۰ درجه سانتی‌گراد خشک شوند. این اندام بویی مشخص و طعمی تلخ دارد. علاوه بر تانن حاوی ۱۰ درصد آنتراکینون است که از ترکیبات موثره اصلی آن می باشند. البته گلیکوزید راپونتیسین ندارد. این ماده اثرات هورمونی دارد و در ریزوم‌های گونه R.rhabarbarum و R.rhaponticum یافت می‌شود. به مقادیر کم یعنی تا 0.5 گرم از این تانن می‌تواند یبوست ایجاد کند در حالیکه مقدار ۱ تا ۳ گرم آنتراکیون مسهل است.

پودر ریزوم‌ها به‌صورت داخلی برای یبوست مزمن، بیماری‌های معده و روده استفاده می‌شود و محرک اشتها است. افرادی که از سنگ کلیه یا مثانه رنج می‌برند از آن نباید استفاده کنند. ریزوم‌ها فقط از گیاهان وحشی جمع آوری می‌شوند و ریواس اروپا از چین تامین می‌شود. در حال حاضر کوشش‌هایی برای زراعی کردن آن در اروپا صورت گرفته است. گونه R.rhaponticum مدتهاست که در باغ‌ها به‌عنوان یک گیاه خوراکی کاشته می‌شود.

موارد استفاده از سیر

سیر یک گیاه علفی دوساله و چندساله است که از خرداد تا مرداد گل می‌دهد. اولین بار در آسیای مرکزی کشت شده است و قرن ها است که به‌عنوان ادویه، سبزی و گیاه دارویی در مناطق مدیترانه‌ای تا آسیای مرکزی استفاده می‌شود. در حال حاضر سیر در تمام نقاط دنیا کشت می‌شود. پیازهای تازه آن خاصیت دارویی دارند. آنها را با زرد شدن برگها در تیر یا مرداد ماه برداشت می‌کنند و اگر برداشت به تاخیر بیافتد پیازها به پیازچه‌هایی تقسیم می‌شوند. پیازها را در محل‌های خشک و عاری از یخبندان نگه می‌دارند.

سیر بوی تند مشخصی دارد. ترکیبات پیاز سیر شامل ۱/۰ درصد اسانس فرار بدبو با ترکیبات آلی گوگرددار، ویتامین های C ، B ، A و ترکیبات شبیه هورمونی می‌باشد. داروی آن بادشکن و کرم‌کش است، رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها را متوقف می‌کند، ترشح زرداب را افزایش داده و فشار خون را کاهش می‌دهد. البته مصرف خارجی آن باعث تحریک و سوزش پوست بدن شده و ممکن است باعث ایجاد التهاب و تاول شود. سیر عمدتاً در درمان نفخ شکم، ورم روده و به‌عنوان خاصیت کرم‌کشی داخلی مصرف می‌شود. از آن برای درمان برونشیت و سرماخوردگی نیز استفاده ‌شده است.

سیر ادویه غذاهای گوشتی، سس و سوپ‌ها می‌باشد و به‌طور گسترده در کشورهای منطقه مدیترانه و در شرق استفاده می‌شود. این گیاه احتمالاً از ایتالیا به‌وسیله مستعمره نشین‌های رومی وارد اروپا شده است.

تاریخچه پیاز Allium cepa

 

پیاز یک گیاه علفی دو ساله یا چند ساله است که از خرداد تا مرداد گل می‌دهد. گونه‌ای است که در ابتدا در آسیای مرکزی تا جنوب غربی هند، و در شرق و مناطق مدیترانه‌ای از زمان‌های بسیار دور کشت می شده است. امروزه گونه‌های متعددی از آن در بیشتر نقاط دنیا کشت می‌شود.

پیاز از متداول‌ترین سبزیجات و ادویه‌جات است که خاصیت دارویی هم دارد. پیازهای سالم و کاملاً رسیده برای اهداف دارویی جمع‌آوری می‌شوند و بعد از حذف برگ‌ها در کیسه گونی یا روی تخته‌های چوبی در حرارت ۳ تا ۵ درجه سانتی گراد و در رطوبت نسبی ۶۰ درصد نگهداری می‌شوند.

پیاز بوی تندی دارد، مزه آن تند ولی کمی شیرین است. پیاز حاوی ترکیباتی است که از نظر شیمیایی شبیه به سیر می‌باشد. ترکیبات آن حاوی گلیکوزیدهای فلاونوئید، پکتین و گلوکوکینین‌ها می‌باشد. این ترکیبات اثر میکرب‌کشی دارند و عمل هضم و ترشح زرداب را تحریک کرده و فشار خون را کاهش می‌دهند. مصرف داخلی آن به شکل‌های مختلف و همانند سیر است. به‌عنوان هضم کننده عمل می‌کند، اشتها را تحریک می‌کند، قند خون را کاهش می‌دهد و همچنین خلط آور است. پیاز برای دفع بعضی از انگل‌های روده‌ای نیز استفاده می‌شود. مصرف خارجی آن برای درمان جوش صورت می‌باشد. کشت و کار پیاز احتمالاً از ایتالیا وارد اروپای مرکزی شده است.

پرورش قارچ خوراکی

 

مقدمه

با آگاهی از اهمیت کشت و زرع و توجه به این مطلب که بخش کشاورزی حدود 27% از تولید ناخالص ملی و 80% از محصولات اساسی مورد نیاز کشور را تولید کرده و در صادرات غیر نفتی نیز سهمی معادل 40% دارا می‌باشد، در می یابیم که بخش کشاورزی در هر کشوری می‌تواند نقش بسیار مهمی را در تولید ناخالص ملی آن کشور ایفا کند. این امر نیز از طریق تولید محصولات کشاورزی، مصرف در داخل و صادرات به سایر کشورها و ایجاد زمینه های اشتغال زایی امکانپذپر است. پس حفظ و توسعه این بخش باید در سر لوحه اهداف مان قرار گیرد. رشد سریع این بخش علاوه بر دارا بودن اهمیت در بهبود کیفیت زندگی40% از مردم جهان که از راه کشاورزی امرار معاش می‌کنند، برای تضمین عرضه کافی مواد غذایی تمام ملل جهان که جمعیت آنها با سرعت زیادی در حال رشد است، ضروری است.

خوب است بدانیم ترویج و آموزش کشاورزی، اهرم عمران روستایی و بازوی قوی توسعه کشاورزی است که این دو نیز خود بخشی از عمران ملی محسوب می‌شوند و بدون توسعه کشاورزی، عمران ملی یا امکان پذیر نبوده و یا لااقل در کشورهای جهان سوم با دشواری همراه است. لذا آموزش و ترویج کشاورزی از ضروریات است چون موجب تسهیل پذیرش تکنولوژی مناسب و روش های جدید کشت و کار توسط کشاورزان و روستاییان شده و باعث می‌شود که آنها سطح تولیدات خود را افزایش دهند.

پرورش قارچ خوراکی یکی از این تکنولوژی هاست که توسط ترویج و توسعه آن می‌توان گام مؤثری در تأمین مواد غذایی، ایجاد اشتغال جنبی مناسب و افزایش سطح درآمد کشاورزان برداشت. البته این تکنولوژی جوان در شهرهای بزرگ ایران با تأسیس کشت و صنعت های تولید قارچ بخصوص در اطراف تهران و با توجه به مناسب بودن شرایط جوی در اکثر نقاط ایران، در کشور ما در حال توسعه زیادی است. در استان های خراسان، کرمان، چهار محال و بختیاری، کرمانشاه، خوزستان، مازندران، اصفهان و یزد نیز مراکز کشت قارچ موجودند.

از لحاظ تولید قارچ در سطح جهان نیز چین با تولید سالیانه 2245800 تن، فرانسه با 232000 تن، هلند با 165350 تن، ایتالیا با 102000 تن، ژاپن با 336430 تن، انگلستان با 118000 تن، آمریکا با 344717 تن، کشورهای عمده تولید کننده جهان می باشند و کلاً در جهان سالانه 4264286 تن تولید قارچ داریم.

تقسیم بندی قارچها از نظر نوع دریافت مواد غذایی

الف- تجزیه کننده اولیه: قارچ هایی که قادر باشند مواد اولیه را خود تجزیه کنند و مواد غذایی خود را بدست آورند.

ب- تجزیه کننده ثانویه: قارچ هایی که محتاج به یک سری میکروارگانیزم هایی هستند تا محیط کشت را تجزیه کنند تا قارچ بتواند روی محیط کشت تجزیه شده رشد کند.

تقسیم بندی قارچها از لحاظ نوع زندگی

الف- انگل: قارچهایی که روی موجودات زنده دیگر زندگی می کنند و غذای خود را بدست می‌آورند.

ب- همزیستی: برخی از قارچ ها بصورت همزیست با ریشه گیاهان هستند که به این قارچ ها میکوریزا می‌گویند.

ج- ساپروفیت(گندروی): قارچ هایی که روی محیط های مرده رشد می‌کنند.

تاریخچه استفاده از قارچ خوراکی

قارچ ها موجوداتی هستند که از ادوار قدیم با انسان بوده اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پرکامبرین و دونین بر می‌گردد. تاریخ مصرف قارچ های خوراکی به عنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان های نخستین از خواص ویژه قارچ ها اطلاع داشتند. آزتک ها از قارچ ها به عنوان مواد توهم زا در فال گیری استفاده می‌کردند و قارچ را گوشت خدا God's flesh می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده که از گروه قارچ های کلاهک دار است. در کتب پزشکی هند باستان، سامهیتا قارچ ها را به 3 دسته خوراکی، سمی و دارویی تقسیم کرده اند. یک نوع قارچ کوچک بنام پسیلوسیپ مورد استفاده سرخپوستان آمریکا بوده که برای ازدیاد بینایی استفاده می‌شده. وایکینگ ها در شمال اروپا قارچ نیمه سمی و گیج کننده می‌خوردند و حالتی شبیه نیمه مستی به آنها دست می‌داد. پرورش قارچ های خوراکی حدوداً به 20 قرن پیش در ژاپن و چین بر می‌گردد. کاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال 1754 میلادی ابداع شد.

قارچ های سمی و خوراکی

 چگونگی تشخیص قارچ خوراکی از سمی بسیار مشکل بوده، دیگر راه های قدیمی مانند سیاه شدن قاشق های نقره ای توسط قارچ های سمی و یا داشتن بوی بد و ترکیبات و ترشحات ناخوشایند توسط آنها ملاک تشخیص نمی‌باشد. قارچ آمانیتا موسکاریا کلاهک قرمــز و لکه های سفید و خوشرنگ حتی تا ساعت ها پس از تغذیه تولید ناراحتی نکرده، ولی بعد از چند ساعت باعث ناراحتی های شدید روده ای و در نهایت مرگ می‌شود. این قارچ ها به نام فرشته مرگ یا فرشته های فاسد کننده لقب یافته‌اند و اثر این قارچ و نیز قارچ هایی نظیر ایلودنس، لاکتاریوس،‌ لرئوس، هلولا و آندودی مشابه اثر مار زنگی اعلام شده و تا بحال قربانیان زیادی نیز داده است. لذا بهترین راه این است که گونه های مختلف قارچ خوراکی را به دقت شناسایی کرده و از مصرف قارچ های ناشناخته خودداری شود و حتی شناسایی خانواده و جنس نیز کفایت نمی‌کند، زیرا در بسیاری از خانواده ها و جنس ها ممکن است گونه های خوراکی و غیر خوراکی وجود داشته باشد.

مزایای کشت قارچ خوراکی نسبت به دیگر محصولات کشاورزی

1- اطمینان از خوراکی بودن قارچ کشت شده.

2- جلوگیری از آلودگی محیط زیست: سالانه مقدار زیادی از ضایعات کشاورزی در محیط مانده و استفاده صحیح از آنها نمی‌شود و با ماندن در محیط ایجاد آلودگی می‌کند. طبق آمار سالانه حدود 20 میلیون تن ضایعات کشاورزی از بین می‌روند که می‌توان با استفاده از این ضایعات در پرورش قارچ خوراکی علاوه بر تولید قارچ خوراکی، از کمپوست باقیمانده به عنوان کود آلی و در برخی موارد به عنوان غذای دام و طیور استفاده کرد که با تولید قارچ خوراکی چرخه تجزیه شدن بقایای کشاورزی سریع تر شده و جلوی آلودگی محیط زیست نیز گرفته می شود.

3- قارچ را می توان در محیط های سربسته و سالن ها پرورش داد و این امر باعث می‌شود که بتوانیم شرایط نامساعد محیطی را کنترل کنیم.

4- قارچ ها نسبت به بسیاری از محصولات دوره رشد کوتاهی دارند و به همین منظور می‌توان چندین بار در سال قارچ برداشت شود و همین امر باعث شده که حرفه ی سودآوری باشد.

5- قارچ خوراکی امروزه به عنوان یک غذای لذیذ و کامل و مفید در دنیا به حساب می‌آید.

6- استفاده مفید از واحد سطح: در یک محیط سربسته می‌توانیم با ایجاد طبقات مختلف از سطح به نحو احسن استفاده کنیم.

7- ایجاد اشتغال زایی بالا: پرورش قارچ نسبت به سطح محدودی که مورد استفاده قرار می‌گیرد از اشتغال زائی بالائی برخوردار است.

8- قارچ خوراکی بیشترین میزان محصول را در واحد سطح نسبت به سبزیجات و گیاهان گلخانه ای دارد.

خواص غذایی و درمانی قارچ

به دنبال کمبود جهانی پروتئین به ویژه در جهان سوم از سال 1960 به بعد تحقیقات بسیاری در رابطه با پروتئین انواع قارچ های خوراکی صورت گرفت و میزان پروتئین قارچ های خوراکی از حداقل 8/1 تا 9/5 درصد وزن خشک قارچ گزارش شد. میزان درصد پروتئین قارچ بستگی به نژاد قارچ، شرایط زراعی، اندام مورد آزمایش، مرحله رشدی، میزان آب موجود در بافت، چرخه باردهی، فاصله زمانی بین زمان برداشت و زمان اندازه گیری پروتئین دارد. به عبارتی پروتئین قارچ تازه در حدود دو برابر پروتئین اغلب سبزیجات و حبوبات بوده و به علت درصد بالای رطوبت گوشت آن از نظر هضم مانند سبزیجات و حبوبات است(پروتئین آن70 تا90% قابلیت هضم دارد) و اصولاً پروتئین قارچ خوراکی از لحاظ ارزش غذایی در حد فاصل پروتئین گوشت و سبزیجات قرار گرفته است و مصرف آن برای میان سالان و سال خوردگان به جای گوشت قرمز توصیه می‌‌‌شود. همچنین یک فرد بالغ حدود10000 کیلو ژول انرژی در روز نیاز دارد و قارچ های خوراکی به علت داشتن 2/4% وزن تر کربوهیدرات قادرند به طور میانگین 100 کیلو ژول در100 گرم قارچ انرژی تولید کنند که این میزان انرژی بر ارزش قارچ افزوده و امکان استفاده از آن را در رژیم های غذایی کم انرژی به بهترین نحو فراهم می‌سازد. همچنین از آنجا که قارچ های خوراکی دارای درصد کم چربی(1/0 تا 3/0 درصد وزن تر) می‌باشد، لذا برای رژیم های لاغری بسیار مناسبند.

اسفگنولیپیدها نیز که از گروه های مهم لیپیدی موجود در سیستم مغز و اعصاب محسوب می‌شوند، در قارچ های خوراکــی شناسایی شده اند. از نظر ویتامین نیز مصرف روزانه100 گرم قارچ خوراکی نیاز بدن به ویتامین C را برطرف کرده و به علت داشتن تیامین(B1) کافی،‌ جلوگیری از بری بری کرده و نیز به علت داشتن B12 جلوگیری از ضایعات مغزی و ستون فقرات و کم خونی می‌کند. از نظر سایر ویتامین ها نظیرA،D،K،E نیز مصرف قارچ می‌تواند مفید باشد. مصرف100 گرم قارچ خوراکی تازه نیاز روزانه افراد بالغ به ویتامین های محلول در آب را برطرف می‌کند.

عناصر معدنی قارچ نیز بیش از سبزیجات و میوه جات است. قارچ خوراکی دارای میزان چشمگیری پتاسیم، مس و آهن است و قادر است فسفر مورد نیاز بدن را تأمین کند که این فسفر معمولا در تیغه‌های کلاهک موجود است. لایه های سطحی قارچ نیز دارای مقادیر زیادی آهن است که می‌تواند نیاز معمول بدن را تأمین کند. مس هم در کلاهک و هم در تیغه ها موجود است. با خوردن100 گرم قارچ تازه نیاز روزانه بدن به پتاسیم تأمین می‌شود. عناصری همچون Mn ،Mo و بخصوص Zn به میزان مناسبی در قارچ خوراکی موجودند که این عناصر در فعل و انفعالات آنزیمی بدن نقش دارند. قارچ ها به علت خاصیت کنترل چربی و قندخون برای مبتلایان به بیماری قلبی و دیابت مفید بوده و به علت داشتن اسید فولیک برای اشخاص کم خون مفیدند. با توجه به موارد فوق،‌ قارچ خوراکی غذایی بسیار ارزشمند است که هم می‌تواند در کشورهای در حال توسعه که سوء تغذیه مشکل آفرین است نقش مؤثر خود را ایفا کند و هم در جهان توسعه یافته که مواد غذایی پر انرژی به وفور یافت می‌شود، به علت پایین بودن کالری نقش مهمی در تغذیه و تعدیل کالری موجود در جیره غذایی جامعه به عهده گیرد.

نکته: وجود عناصر سمی از جمله کادمیوم، جیوه، نقره باعث جذب توسط قارچ شده و در نتیجه باعث مسمومیت فرد می‌شود. باید توجه داشت که از ورود این عناصر به بستر باید جلوگیری شود.

جنبه های اقتصادی قارچ خوراکی

درآمد حاصل از قارچ خوراکی تحت تأثیر عوامل مختلف تولید قرار دارد از جمله سیستم تولید انتخاب شده، نوع ساختمان و مصالح مورد استفاده، میزان پیچیدگی و گرانی ماشین آلات و دستگاههای هوادهی و میزان سرمایه اولیه.

در تولید نهایی قارچ خوراکی هدف نهایی این است که حداقل70 درصد قارچ درجه یک تولید نمایند.

میزان محصول حاصل از یک تن کمپوست به شرح زیر طبقه بندی می شود:

تولید نامطلوب: کمتر از kg135 قارچ.

تولید ضعیف: حدود kg135-160 قارچ.

تولید نسبتاً مطلوب: kg160-180 قارچ.

تولید خوب: kg 180-190 قارچ.

تولید عالی: بیش از  kg200 قارچ.

چنانچه برداشت پس از رشد کامل قارچ(باز شدن کلاهک) صورت گیرد، حدود50 درصد افزایش محصول داریم ولی لازم به ذکر است که از نقطه نظر بازارپسندی ارزش محصول به شدت کاهش می‌یابد.

خصوصیات مرفولوژی قارچ دکمه ای(تکمه ای)

نام این قارچ از شکل ظاهری قارچ در مرحله جوانی مشتق شده است. یکی از مشخصات این قارچ داشتن حلقه یا آنالوس است که در قسمت میانی پایه قرار دارد.

گونه های زراعی قارچ دکمه ای: گونه های Agaricus bisporus(سفید رنگ) و Agaricus brunnescens(قهوه ای رنگ) سرما دوست بوده و دارای عملکرد بالایی می باشند ولی گونه ی A. bitorquis قارچ گرما دوست بوده و دارای دو حلقه می باشد.

سبزیکاری عمومی در منازل

 

زندگی شهرنشینی و تراکم جمعیت در شهرهای پرجمعیت و به طور کلی زندگی آپارتمان نشینی عده‌ای از علاقه‌مندان به سبزیکاری را از این موهبت لذت بخش محروم نموده است. ولی هر کس در هر شرایطی می‌تواند با امکانات بسیار کم برای ایجاد یک محیط دوست داشتنی و پرتحرک پرورش هر نوع سبزی را در آپارتمان خود بدهد.

خوشبختانه بیشتر بذر سبزیحات در هر شرایطی پرورش می‌یابند جعبه‌های چوبی، سطل های پلاستیکی،  گلدان های بزرگ و کوچک،  انواع ظروف مایع ظرفشویی و بطری های نوشابه خانواده برای این منظور مناسبند. موضوع مهم عمق گلدان و دفعات آبیاری به موقع و تنظیم برنامه کوددهی آنهاست برای مثال حداقل عمق گلدان برای کاهو، تربچه و تمام سبزیجات ریشه‌ کوتاه 10 سانتیمتر می باشد جعبه هایی با عمق 15 سانتی متر برای کشت انواع کلم قمری، هویج فرنگی و همچنین بذر سبزیجات به کار می رود. جعبه هایی با عمق 25 سانتیمتر برای پرورش گیاهان خانواده کلم و کلم بروکسل و مشابه آن است.

به طور کلی لازم است بذر سبزیجات را داخل جعبه قدری تنگ تر از معمول کاشت و برای آنکه تمام فصل بتوان از یک نوع سبزی استفاده نمود بذر هر سبزی را به فاصله دو هفته در هر جعبه می‌کارند و از آن جائی که سطح آپارتمان و یا ایوان و پشت بام برای اجرای این برنامه کافی نخواهد بود می‌توان ترتیبی داد که جعبه‌ ها روی هم و به فاصله روی هم و به فاصله 20 سانتی متر از یکدیگر روی داربست های فلزی یا چوبی قرار گیرند.

در مورد بوته‌هائی که گل و میوه می‌دهند مانند خیار، کلم گل و کدو و بادنجان بایستی با استفاده از روش های مختلف اقدام به گرده افشانی مصنوعی نمود چون در محیط آزاد، زنبور و سایر حشرات این کار را انجام می‌دهند.

برای آنکه خاک گلدان تقویت شود 3 تا 4 کیلو آهک و یک و نیم تا دو کیلو سوپر فسفات به هر مترمکعب خاک گلدان مخلوط می‌کنند از آنجائیکه خاک گلدان احتیاج به تقویت مرتب دارد بایستی هر هفته گلدان را با یک کود شناخته شده تقویت نمود. سطح خاک گلدان بایستی همیشه یک رطوبت نسبی داشته باشد و هر روزه به آن سرکشی نمود.

چنانچه محل گلدان در پاسیو و یا راه پله و یا نمای ساختمان می‌باشد لازم است به طور مرتب به آن رسیدگی شود به طوریکه تا آخرین مرحله گل دادن و رسیدن میوه همیشه شاداب باشد. بوته‌هائی مانند گوجه فرنگی و فلفل و بادنجان برای این منظور بسیار مناسبند. گلدان سبزیجاتی مانند تربچه، کاهو که رشد سریع دارند و پس از رسیدن آن را از ریشه در می‌آورند و در محل مناسبی قرار می‌دهند که مرئی و منظر نباشد.

چگونگی کاشت بذر:

بذر سبزیجات را بسته به بزرگی و کوچکی آن در عمق 0.6 سانتیمتری تا ۲.۵ سانتیمتری خاک می کارند و مادام که ئانه سبز نشده بایستی خاک را مرطوب نگه داشت. معمولاً عمق کاشت 4-5 برابر طول بذر می باشد. تخم های ریز را کمتر زیر خاک می کارند مانند تخم هویج و جعفری و کاهو که روی آنها بیش از 2-3 میلیمتر خاک لازم ندارد. در صورتیکه تخم اسفناج و تربچه بیش از ۱.۵ سانتی متر خاک می دهند و تخم های درشت مانند نخود و لوبیا را باید 3 سانتی متر خاک داد. بعضی تخم ها را مانند هویج و اسفناج، شلغم، لوبیا از همان وهله اول در محل اصلی می‌کارند و بعضی دیگر مانند گوجه فرنگی، تره فرنگی برای آنکه بهتر رشد نموده و قوی بشوند محتاج نشاء کردن هستند بنابراین آنها را در خزانه کاشته و بعد در محل مورد نظر نشاء می‌کنند. مهمترین مرحله پرورش و کاشت و برداشت سبزیجات همین مرحله است.

گیاهشناسی فلفل دلمه ای

فلفل شیرین گیاهی است یکساله از خانواده ی Solanacea با نام علمی Capsicum annuum Lاین گیاه دارای ساقه ای محکم و ایستاده بوده و ارقام گلخانه ای دارای ارتفاعی تا 1 متر هستند که در بعضی از منابع ارتفاع آن را cm180-50 ذکر کرده اند. این گیاه انشعابات ساقه ای زیادی را تولید کرده و هر کدام از آنها به یک غنچه ی گل ختم می شود (دارای فرم چتری).

برگهای فلفل اغلب کشیده یا قلبی شکل با لبه صاف بوده و بوسیله ی دمبرگ بلندی به ساقه متصل میشود. گلهای فلفل دوجنسی Hermaphrodite بوده وعلاوه بر غنچه ی انتهای شاخه ها، اغلب بصورت منفرد و گاهی دوتایی در زاویه ی برگها و شاخه ها بوجود می آید. ظهور گل تدریجی بوده و از مراحله ی گل تا شروع برداشت 6-4 هفته بطول می انجامد. رنگ گلبرگها  سفید زرد، سبز روشن، بنفش و قرمز بوده و پرچم ها جدا از هم دارای بساکی بنفش رنگ هستند. تخمدان در این گیاه 3 برچه ای و طول خامه آن 5-4 میلیمتر است. قسمت برآمده مادگی از یک طرف آزاد و از طرف دیگر به پرده ی مزوکارپ چسبیــده است. فلفل گیاهی اتوگام بوده ولی آلوگامی هم بعلت بزرگی گل، قدرت زیاد، و طولانی بودن دوره تلقیح در این گیاه اتفاق می افتد. حالت پارتنوکارپی در فلفل بندرت بوجود می آید. گل این گیاه همانند گوجه فرنگی پنتامر یا 5 قسمتی است.

وجود حشرات برای تلقیح این گیاه لازم نبوده، ولی درصورت استفاده موجب افزایش وزن و بذر میوه می شوند. براین اساس آزمایشی در مناطق جنوبی استان کبک کانادا صورت گرفته، و در این آزمایش از نوعی مگس سیرفید بنام Eristalis tenax L در شرایط گلخانه برای گرده افشانی فلفل شیرین استفاده بعمل آمده است. مگسهای سیرفید حشراتی دوبال هستند که در اوایل بهار در باغها و مزارع شته ها و سایر بند پایان را شکار می کنند. حشره ی بالغ از گلها تغـذیه کرده و حشـره ی ماده تخم های خود را اکثـراً در اطراف کلنـی شته ها بطور پراکنده قرار می دهد. کرمینه ها قادرند حتی یک شاخه ی آلوده به شته را به سهولت پیدا کرده و شته ها را مورد حمله قرار دهند.

در این آزمایش 3 نوع گیاه انتخاب شده است:

1- گیاهان شاهد که عمل گرده افشانی توسط حشرات در آنها صورت نگرفته است.

2- گروه دوم گیاهان بطور محدود توسط حشره وزیت شده اند که این ملاقات در گلهای انتخابی صورت گرفته است.

3- این گیاهان بدون محدودیت و در دوران آمادگی گلها جهت تلقیح با حشرات تماس داشته اند.

بعد از این مرحله به تمامی میوه ها اجازه داده اند تا بمدت 30 روز رشد کنند. پس از این مدت میـوه ها را برداشت کرده و تاثیـرات آزمایش را برروی موقعیت بذر و وزن میوه مشاهده کرده اند. بیشترین تعـداد بذر را در دو گروهــی که توسط حشرات گرده افشانـــی شده بودند مشاهده نموده اند، هـمچنین وزن میوه در گروهی که بدون محدودیت توسط حشرات تلقیح شده بودند بیشتر از سایرین بوده است. در نتیجه این آزمایش نشان داده است که که وجود حشرات برای بهبود کمیت و کیفیت میوه ها مطلوب می باشد.

میوه: اندازه و شکل میوه در ارقام و واریته های مختلف فلفل متفاوت بوده، و بشکل کشیده، مخروطی و گرد دیده می شوند. بعلت خالی بودن فضای داخلی میوه وزن آن نسبت به حجم میوه کم، و از ۱۲۰-۲۰ گرم در ارقام مختلف تغییر می کند.

گوشت میوه درحدود 7-1 میلیمتر ضخامت دارد. میوه ی فلفل سته بوده و رنگ آن در حالت نارس و قابل عرضه به بازار سبز تیره و در بعضی از ارقام زرد روشن است. میوه ی کاملاً رسیده به رنـگ قـرمز سیر، نارنجـی، زرد پر رنگ، بنفش تیره، و در برخی از واریته ها به رنگ سیاه در می آید. رنگ قرمز فلفل دلمه ای نوعی کاروتنوئید بوده و از دو ماده بنامهای کاپسانتین و کاپسروبین تشکیل گردیده است.

میوه ی فلفل شیرین دارای 4-2 حجره است که بوسیله ی دیواره هایی از یکدیگر جدا می شوند. بذر فلفل به رنگ زرد مایل به سفید و به صورت متمرکز در ناحیه ی دم میوه قرار دارد. وزن هزار دانـه ی آن به gr7-6میرسد و از هـر کیلـوگرم میـــوه ی فـلفل دلمه ای درحدود gr7-5 بذر بدست می آید. فلفل از لحاظ جوانه زنی برون زمینی Epigious است.

ریشه: بوته ی فلفل در خزانه دارای ریشه ی اصلی نسبتاً طویلی است که پس از خارج شدن از خاک کم و بیش صدمه می بیند. بعد از کاشــت نشاها در محــــل اصلی باقیمانــــده ی ریشه ها، ریشــه های فرعی زیادی را تولید می نمایند و سیستمـــی قوی برای جذب مواد غذایی بوجود می آورند. ریشه های فلفـــل پس از 2 ماه در عمق 35-25 سانتیمتر گستــرش می یابنـــد و طبــــق بررسی های انجام شده، در اواخر رشد ریشه های گیاه می توانند تا شعاع یک متری و عمق cm65 انتشار بیابند. قدرت تولید ریشه های نابجا در فلفل بسیار ضعیف است به همین دلیل کاشت عمیق نشاء در این گیاه فایده ای ندارد. 

منبع: ترجمه و گردآوری از سایت دانشگاه فلوریدا