آشنایی مختصر با شوید Anethum graveolens

 

این گیاه از تیره Apiaceae یا چتریان است، نام انگلیسی آن Dill بوده، گیاهی است یکساله به ارتفاع 30 سانتی‌متر تا یک متر و دارای ریشه‌ی راست است. ساقه آن استوانه‌ای، بی‌کرک، دارای خطوط طولی، در محل گره‌ها کمی فرو رفته است. برگ‌ها متناوب بدون کرک با پهنک منقسم با بریدگی‌های نازک و نخی شکل. گل‌ها کوچک و به رنگ زرد می‌باشد. از مشخصات آن این است که در پایه های اصلی و چترهای فرعی آن انولوکر و انولوسل دیده نمی‌شود. میوه‌اش بیضی، مسطح، به طول 3 تا 4 میلی‌متر و عرض 3 میلی‌متر به رنگ قهوه‌ای شکلاتی روشن است. در سطح آن برجستگی‌های نخی به رنگ مایل به زرد و در کناره‌های آن لبه بال مانند به رنگ زرد روشن دیده می‌شود.

شوید یک گیاه علفی یکساله است که در تیر و مرداد گل می‌دهد. احتمالاً این گیاه بومی ایران و هندوستان می‌باشد ولی مصر و قفقاز هم ذکر شده‌اند. این گیاه در تمام نقاط دنیا کشت می‌شود و به‌صورت وحشی در زمین‌های لم یزرع، کنارجاده‌ها، در مزارع و زمین‌های آیش و در خاک‌های شنی کناره رودخانه‌ها یافت می‌شود. در منطقه مدیترانه شوید به‌عنوان یک گیاه دارویی و چاشنی تحریک کننده از زمان‌های بسیار قدیم شناخته شده است. این گیاه به‌وسیله مستعمره نشین‌های رومی به اروپای مرکزی وارد شده است. اندام‌هایی که خاصیت دارویی دارند و در صنایع غذایی استفاده می‌شوند شامل برگ‌های تازه یا گل‌ها می‌باشد. شوید خشک به‌عنوان دارو مصرف نمی‌شود. عطر آن تا حدودی شبیه کراویه است، طعم تندی دارد و ابتدا نسبتاً شیرین و مزه‌ای مانند ادویه‌جات پیدا می‌کند. تا 1.5 درصد اسانس‌های فرار در برگ‌ها و ساقه‌های گلدار وجود دارد و تا ۴ درصد در میوه و یا بذور یافت می‌شود. روغن موجود در میوه عمدتاً حاوی کارون، لیمونن و دیگر ترکیبات می‌باشد. این اسانس‌های فرار خصوصیات ضد عفونی کننده و ضدتشنجی دارند، بادشکن بوده و شیردهی را افزایش می‌دهد. امروزه از شوید به‌ندرت برای اهداف دارویی استفاده می‌شود. استفاده اصلی آن به‌عنوان چاشنی در سس و سالاد و ترشیجات می‌باشد. از بذر شوید برای ساخت کره علفی، سوپ و دیگر غذاها استفاده می‌نمایند. اسانس‌های فرار حاصل از میوه‌ها و برگ‌ها موارد استفاده مشابهی دارند. شوید خصوصاً در ایالات ارگون و اوهایو آمریکا برای استخراج اسانس‌های فرار آن کشت می‌شود.