مصارف درمانی و خواص داروئی گردو

1) کاهش کلسترول کل،

2) کاهش LDL کلسترول،

3) افزایش HDL کلسترول،

4) افزایش قابلیت ارتجاعی رگ‌های بدن،

5) محافظت در برابر بیماری‌های قلبی(به‌علت وجود ویتامین E در گردو، این ماده غذایی انسداد سرخرگ‌ها را تا 70% کاهش می‌دهد)،

6) افزایش قدرت ذهن و هوش،

7) مفید برای تنگی نفس،

8) جلوگیری از ورم مفاصل،

9) مفید در بیماری‌های پوست نظیر: اگزما و پسوریازیس(به‌وجود آمدن لکه‌های قرمز رنگ در پوست)،

10) ضد سرطان،

11) دارای آنتی اکسیدان(در بین آجیل‌ها، آنتی‌اکسیدان گردو و شاه بلوط از همه بیشتر است)،

12) محافظت از سیستم ایمنی بدن،

13) جلوگیری از لخته شدن خون،

14) تنظیم سوخت و ساز در بدن،

15) تنظیم فشار خون،

16) تنظیم قند خون،

17) جلوگیری از پارکینسون و آلزایمر،

18) جلوگیری از سنگ کیسه صفرا،

19) حفاظت از استخوان،

20) روغن گردو درمان کننده دردهای مفاصل است و جذب مواد غذایی را آسان می‌کند،

21) کودکانی که مقدار امگا 3 در برنامه غذایی‌شان کم است، اختلالاتی مانند بیش فعالی یا هایپراکتیوی، مشکلات رفتاری، کج خلقی و مشکلات خواب در آنها زیاد است،

22) زنانی که در هفته 28 گرم آجیل و بادام زمینی مصرف می‌کنند، 25 درصد احتمال پیشرفت سنگ کیسه صفرا را کم می‌کنند،

23) اگر می‌خواهید خواب آرامی داشته باشید برای شام، سالاد سبزیجات به همراه گردو مصرف کنید.

مصارف غذایی مغز گردو

مغز گردو به‌عنوان خوراکی خوشمزه در برخی از غذاها و شیرینی‌های سنتی ایران نقش مهمی بازی می‌کند که از آن جمله عبارتند از:

1) مغز گردو از زمانی‌که هنوز کاملاً نرسیده به‌صورت مغز شیری گردو به‌عنوان تنقلات در تهران و شهرهای بزرگ استفاده می‌شود.

2) مغز گردوی رسیده به‌عنوان یکی از بهترین، خوشمزه‌ترین و پر انرژی‌ترین آجیل‌های ایران به‌طور خالص یا به‌صورت مخلوط با دیگر ارقام آجیل از جمله با سبزه، کشمش و بادام مصرف می‌شود.

3) مصرف همراه با پنیر در صبحانه.

4) در خورشت فسنجان که یکی از خورشت‌های خوشمزه و سنتی ایران است.

5) به‌صورت نارس در ترشی و مربا.

6) در کیک‌های گردوئی و بسیاری از غذاها و شیرینی‌های دیگر در ایران و در کشورهای دیگر استفاده دارد.

همچنین گردو به‌عنوان ماده اولیه برای تهیه روغن نباتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترکیبات مغز گردو

مغز گردو ماده خوراکی و خوشمزه‌ای است که دارای مقدار زیادی چربی، پروتئین، مواد قندی، مواد نشاسته‌ای و... می‌باشد. میوه گردو به‌عنوان خوراکی و آجیل و هم به‌عنوان ماده اولیه برای استخراج روغن نباتی و مصارف داروئی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گردو بهترین منبع منگنز و مس می‌باشد. در گردو، منیزیم و فسفر نیز وجود دارد. مقادیری روی، آهن، کلسیم و سلنیم نیز در میوه گردو مشاهده شده است. گردو مقدار کمی سدیم یا نمک دارد. گردو حاوی بیشترین مقدار ویتامین‌های B1، B6 و B5 (پانتوتنیک اسید ) می‌باشد. در گردو ویتامین‌هایی نظیر B3 و B2 نیز موجود است.

کالری گردو زیاد و حدود 654 کالری در هر 100 گرم گردو می‌باشد. گردو همچنین در حدود 7/6 گرم فیبر در هر 100 گرم دارد. گردو دارای اسیدهای چرب امگا 3 بوده و منبع پروتئینی با کیفیت خوب و به‌عنوان مکمل برای تامین کالری می‌باشد. جدول زیر مواد و ترکیبات موجود در 100 گرم گردو را نشان می‌دهد:

مواد	مقدار در 100 گرم	مواد	مقدار در 100 گرم
آب	5/3 درصد	کربوهیدرات	8/15 گرم
چربی	0/64 گرم	خاکستر	9/1 گرم
فسفر	380 میلیگرم	کلسیم	99 میلیگرم
آهن	1/3 میلیگرم	سدیم	2 میلیگرم
پتاسیم	450 میلیگرم	منیزیم	131 میلیگرم
ویتامین A	30 واحد بین‌المللی	تیامین	33/0 میلیگرم
ریبوفلاوین	13/0 میلیگرم	اسید آسکوربیک	2 میلیگرم
ارزش غذایی	631 کالری	نیاسین	9/0 میلیگرم
پروتئین	8/14 گرم

گیاهشناسی گردو

گردو با نام عمومی WALNUT از خانواده گردوئیان(JUGLANACEAE) بوده و مهم‌ترین جنس آن JUGLANS می‌باشد.

گردو درختی است زیبا و سایه‌افکن که به‌عنوان درخت زینتی نیز به‌کار می‌رود. این درخت در مناطق معتدل دنیا رشد و پرورش می‌یابد. گل‌های نر و ماه روی یک پایه قرار دارند. سنبله گل‌های نر به‌صورت آویخته(شاتون) است ولی گل‌های ماده آن به‌وضع قائم روی شاخه قرار دارد. میوه گردو، گرد و در درون پرده‌هایی قرار گرفته است. قشری که روی مغز گردو است سبز رنگ و کمی گوشتی می‌باشد. معمولاً درخت گردو هنگامی‌که به سن بیست سالگی می‌رسد شروع به میوه دادن می‌کند و بالاترین باروری خود را در سنین پنجاه سالگی دارد. از تمام قسمت‌های درخت گردو استفاده طبی به‌عمل می‌آید. درختان گردو درختانی برگ‌ریز هستند با برگ‌های شانه‌ای بطول 90-20 سانتی‌متر، تعداد 25-5 برگچه و جوانه‌های آن دارای درونه حفره‌دار هستند.

شاید معروفترین اعضای این رده گردوی سیاه(Juglans nigra) متعلق به شرق آمریکای شمالی و گردوی ایرانی یا معمولی(Juglans regia) که بومی بالکان در جنوب شرقی اروپا، مرکز و جنوب غربی آسیا تا هیمالیا و جنوب غربی چین است، باشد. این دو گونه از نظر چوب قابل توجهی که دارند، دارای اهمیت می‌باشند. گریبانه‌های گردو به‌علت دارا بودن مقدار زیادی رنگ زرد- قهوه‌ای، منبع مهمی برای رنگ به شمار می‌رود. میوه‌های خشک باغی گردو ارزش بالایی دارد زیرا نگهداری و صادرات آن نیاز به سردخانه و دیگر وسایل پر هزینه ندارد و در ضمن به‌علت خشک بودن هسته آنها صدمه نمی‌بیند.

گردو در ایران در نقاط غربی و شرقی به فراوانی یافت می‌شود. گردوی کرمان مرغوبیت بالایی دارد و حتی قدمت آن به 5000 سال می‌رسد. درختان تنومند خمیده و کهنسال این محصول نشانگر قدمت این درخت می‌باشد. میزان محصول هر هکتار گردو با به‌کارگیری روش‌های مکانیزه به‌طور متوسط 5/3 تن در هکتار است. انواع رقم‌های گردو خود به شش نوع می‌رسد.

درخت گردو بیشتر به روش  پیوند زدن(پیوند اسکنه‌ای، پیوند شکمی یا T معکوس به‌دلیل وجود شیرابه) تکثیر می‌شود. گردو از طریق بذر هم تکثیر می‌شود ولی میوه‌هایی که بر روی پایه‌های بذری تولید می‌شوند استاندارد نبوده و ارزش صادرات ندارد.

منشا و انتشار گردو

پایه‌های وحشی گردوی ایرانی در منطقه کوهستانی کارپاتیان در شرق اروپا، سرتاسر ترکیه، عراق، ایران، روسیه جنوبی و افغانستان تا شمال غربی هیمالیا یافت شده است. بنابراین می‌توان گفت منشا درخت گردو ایران و مناطق اطراف آن می‌باشد. در حدود 18 گونه از جنس گردو بومی مناطق شمال و جنوب آمریکا، مرکز چین و ژاپن می‌باشد. درختان گردو توسط رومی‌ها از زمان‌های خیلی قدیم یعنی صدها سال قبل از تولد مسیح به بریتانیا گسترش یافت. امروزه گردوها در تعداد زیادی از کشورها رشد کرده‌اند که شامل فرانسه، آلمان، مجارستان، جمهوری چکسلواکی، سوئیس، هندوستان، چین و آمریکای شمالی(اساساً کالیفرنیا) همچنین نیوزیلند می‌باشد. در استرالیا صنعت در حال رشد گردو نسبتاً در مرحله اولیه گسترش می‌یابد و تفاخر استرالیا در کیفیت خود گردو است.

تاریخچه کاشت و بهره‌برداری از درختان گردو

طبق نوشته‌ها و اسناد قدیمی کاشت گردو به 370 سال قبل از میلاد مسیح و یا قبل از آن باز می‌گردد. در یونان قدیم و در مصر کسانی‌که ازدواج می‌کردند در معبد ژوپیتر، برگ و شاخه‌های گردو را به زیر پای آنها می‌انداختند و عقیده داشتند که این عمل باعث می‌شود که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی کنند. قدیمی‌ترین درخت گردوی ایرانی در ایالت پنسیلوانیای آمریکا در مزرعه شخصی بنام جکوب بادر قرار دارد که عمر آن را بالغ بر 230 سال تخمین زده‌اند، محیط تنه آن در ارتفاع 30/1 متری، 30/5 متری اندازه‌گیری شده و ارتفاع سایه‌انداز آن متجاوز از 30 متر می‌باشد. در ایران کهنسال‌ترین گردو در شهرکرد وجود دارد.

تاریخچه رویش گردو به زمان‌های بسیار دور و نامعلوم بر می‌گردد. بر اساس گزارش اوروک(1969) گردو بعد از عصر یخبندان از آسیای صغیر به مناطق مختلف دنیا انتشار یافته است. ولی اسلیت(1969) بر اساس تصاویر فسیلی عقیده دارد که گردو قبل از پیدایش انسان وجود داشته است. پوسته‌های درخت گردو در فرانسه پیدا شده است که تاریخ آن به 8 هزار سال قبل یا همچنین به دوره نئولیتیک(عصر نوسنگی حدود 10 هزار سال پیش) بر می‌گردد. این تئوری لزوماً با باورهایی که گردوی نوین اروپایی از ایران نشات گرفته و به‌وسیله یونانی‌ها به روم معرفی شده است، مغایرتی ندارد. گفته می‌شود که گردو در باغ شاه سلیمان پرورش داده می‌شد. در ایران قدیم گردو در معامله‌های پایاپای به‌کار برده می‌شد که از این طریق به کشورهای مصر، بیزانس، ایتالیا و حتی کشورهای اروپایی و دنیای جدید انتشار یافته است.

مطالبی در خصوص گردو

گردو گونه‌ای از میوه‌های آجیلی(مغزدار) و از جنس ژوگلانس(JUGLANS) است که انواع وحشی یا بومی آن در چین، ژاپن، هند، ایران، آمریکای شمالی و جنوبی و مرکزی، در امتداد کوه‌های آند و  آرژانتین یافت می‌شود. شش گونه از این جنس در آمریکا، فرانسه و اغلب مناطق گردوخیز جهان وجود دارند که از لحاظ پایه و میوه مهم و مورد توجه یوده و تحت آزمایش قرار گرفته‌اند.

گردو در گذشته‌های بسیار دور از فلات ایران به یونان و روم، و از آنجا به سایر نقاط اروپا برده شده است. پیش از سال 1562 میلادی، از این گونه ایرانی چند درخت در انگلستان کشت شده بود و بعدها مهاجران این گونه را از انگلستان به آمریکا بردند. به همین دلیل گردوی ایرانی در آمریکا و انگلستان مشهور است. رومی‌ها این گردو را میوه خدایان، بلوط ژوپیتر یا ژویس‌گلانس می‌نامیدند که همین ژوگلانس امروزی است. حتی اکنون نیز بیشتر باغ‌های قدیمی آمریکایی گردو را به همان نام ایرانی گردوی پارسی می‌شناسند.

انواع این جنس در محدوده مرزهای ایران و در کشورهای دیگر همسایه فلات ایران وجود داشته و از راه‌های ایران از قفقاز به ترکستان نیز برده شده است. در حال حاضر غیر از درختان کهنسال از این گونه که در سواحل اقیانوس اطلس یا آرام دیده می‌شوند، نمونه‌های کهن دیگری از گردو در نقاط مختلف گردوخیز جهان از جمله ایران نیز وجود دارند که قدمت و سن رویش آنها از سنین عمر گردوهای موجود در آمریکا یا سایر مناطق فراتر می‌روند. چنانکه غیر از تویسرکان، تفرش و خوانسار، تک درختانی از گردو در گوشه و کنار دره‌های مرتفع ایران، در سلسله جبال البرز و زاگرس وجود دارند.گونه‌های مختلف گردو که در رویشگاه‌های وسیعی از ایران و در دنیا به‌طور وسیعی روئیده و کشت می‌شوند جزء درختان چند منظوره و از نظر اقتصادی بسیار پراهمیت محسوب می‌شوند.

مصارف عمده این درخت پر ارزش: در صنایع غذایی، داروئی، پروتئین‌های رنگرزی، لاستیک‌سازی، تهیه زغال، پاکت‌سازی، مبل‌سازی و داروسازی می‌باشد که متاسفانه کارشناسان و باغداران اهمیت چندانی به مصارف این میوه با ارزش نداده و از آن استفاده لازم را نمی‌نمایند.            

روش‌های کنترل علف‌های هرز باغات میوه

آناناس: علف‌های هرز تک‌لپه‌ای باغ آناناس شامل پنجه مرغی، اویار سلام ارغوانی و دولپه‌ای شامل درونیش و... می‌باشد. کنترل معمولاً دستی و در درختان 8-10ساله می‌توان روش مکانیکی را به کاربرد که 3 تا 4 شخم سالانه و علف کش‌ پارکوات 3 کیلوگرم در هکتار به صورت پس جوانه زنی و دیورین 7.6 کیلوگرم در هکتار تا 9.8 کیلوگرم در هکتار به صورت پس جوانه زنی موثر است.

نارگیل: 3 تا 4 شخم در سال با تراکتور کافی است علف کش پارکوات 3 کیلوگرم در هکتار پس از جوانه زنی و دیورین 7.6تا 9.8 پیش از جوانه زنی کاربرد دارد. لایه‌ای از کود سبز یا برگ خشک رشد علف‌های هرز را در نخلستان‌های جوان کاهش می‌دهد.

انبه: معمولاً کنترل دستی در درختان 8 تا 10 ساله، روش‌های مکانیکی وابسته به فضای بین درختان، علف کش هم پارکوات و دیورین.

موز: در مرحله اولیه به علت ریشه‌های سطحی رشدش بسیار حساس است و باید از کاریرد ماشین‌های سنگین  اجتناب کرد. علف کش‌های مورد استفاده دیورین 3 کیلوگرم در هکتار  و پارکوات  7.6 تا 9.8 کیلوگرم در هکتار می‌باشد.

انگور: چون ریشه ها سطحی هستند کنترل رایج با بیل در باغ‌های جوان و نیز استفاده از مالچ علف کش سیمازین، اترازین، دیورین، دالاپون و پارکوات یا گلایفوزیت به صورت پس از جوانه زنی.

خربزه درختی: کنترل معمولاً دستی چون ریشه‌ها سطحی است و نیز استفاده از مالچ و علف کش فلورکلر یا آلاکلر به صورت پس از جوانه زنی.

مرکبات: در باغ‌های جوان روش دستی چون ریشه‌ها سطحی هستند و در باغ‌های پیر شخم زدن؛ علف کش‌ها نیز بسیار موفق بوده‌اند مثلاً در باغ‌های مرکبات اسپری برومیکال+دیورین 2 کیلوگرم در هکتار و هرنورون 5.1 و دیورین 5.2 کیلوگرم در هکتار و نیز روش‌های ارگانیک بسیار مناسب هستند.

سیب: کنترل با روش دستی شیمیایی و مالچ با پلی اتیلن سیاه علف کش دیورین 5 کیلوگرم در هکتار به صورت پیش جوانه زنی یا دالاپون 8 کیلوگرم در هکتار به صورت پس جوانه زنی موثر است.

هلو: پوشش با کود سبز یا کاشتن محصولاتی در فصل بارانی و شخم زمستانه و مالچ بسیار موثر هستند. علف کش سیمازین 5  کیلوگرم در هکتار و اترازین 4 تا 5 کیلوگرم در هکتار بسیار موثر هستند.

گلابی: وجین دستی به کار می‌رود ولی علف کش‌ها اثر بهتری دارند. برای کنترل فوسامین 20 تا 30 لیتر در هکتار و نیز گرماکسون+انصار بسیار موثر هستند.

توت‌فرنگی: علف‌های هرز تاثیر بسار زیادری بر محدودیت تولید دارند، مالچ یک روش بسیار موثر است. کنترل شیمیایی با گراماکسون برای کنترل علف‌های هرزی مثل اویار سلام و پنجه مرغی به کار می‌رود. سیمازین برای متوقف کردن 80 تا 90 درصد جمعیت علف‌ها با DCPA موثر است.

تمشک: معمولاً کنترل دستی با بیل انجام می‌گیرد. علف کش‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرند مثلاً پارکوات و نیز سیمازین برای کنترل تقریباً کل علف‌های هرز.

زغال اخته: مالچ و کج بیل برای کنترل مکانیکی، در روش شیمیایی تربیکال 2 لیتر در هکتار و سیمازین 5 و دیورین 3 کیلوگرم در هکتار برای کنترل کل گونه‌های علف‌های هرز کاربرد دارد.

زردآلو: کنترل با گاو آهن و نیروی موتور و کنترل شیکیایی با سیمازین و دیورین.

آلو: روش دستی با استفاده از بیل انجام می‌گیرد. کنترل شیمیای نتیجه بهتری می‌دهد: اسپری سیمازین به صورت پس جوانه زنی و آترازین و دیورین بسیار موثر هستند.

گیلاس: روش مکانیکی با استفاده از شخم و کج‌بیل صورت می‌گیرد. کنترل شیمیایی: سیمازین 1 یا گراماکسون 4 کیلوگرم در هکتار موثر هستند، مالچ با پلاستیک سیاه نیز بسیار موثر است.

گردو: نمی‌توان از روش خاصی پیروی کرد، گرچه سفارش می‌کنند دیورین 2 لیتر در ایکر برای خاک‌های سبک و نیز 4 لیتر در ایکر برای خاک‌های سنگین به صورت پیش جوانه‌زنی برای کنترل همه گونه‌های علف‌های هرز، گلایفوزیت یا پارکوات 3 کیلوگرم در هکتار نیز به کار می‌رود.

انار: بیشتر کنترل دستی و شخم عمیق و نیمه عمیق، علف کش‌ها هم شامل سیمازین+ترباتران یا سیمازین+اورازالین هر کدام 2 کیلوگرم در هکتار بسیار موثر هستند.

نخل خرما: شخم زدن در تمام طول سال و نیز ماچ نیز موثر است. برای کنترل علف‌های هرز حفظ رطوبت موثر است.

تمبر هندی: به صورت تجاری با روش دستی و ماشینی که لازمه آن حداقل دو شخم سالانه است.

طبقه بندی میوه ها

 

از نظر گیاه‌شناسی، میوه عبارت است از تخمدان رشد کرده و تکامل یافته یک گل که ممکن است با برخی قسمت‌هاى دیگر گل همراه باشد. از نظر باغبانی، میوه عبارت است از قسمت گوشتی و خوراکی یک گیاه چند ساله که به طور معمول به صورت تازه مصرف می‌شود و در به وجود آمدنش قسمت‌هاى مختلف گل تأثیر مستقیم دارند. بنابراین خربزه، هندوانه، خیار، گوجه فرنگی و بادنجان که همگی یک ساله هستند، یا به صورت یک ساله کشت می‌شوند و  غده سیب‌زمینی که گل در به وجود آمدنش نقشی ندارد، میوه به حساب نمی‌آیند و در بخش سبزِى‌ها از آن‌ها نام برده می‌شود. میوه‌ها، از نظر نیازهای دمایی، به دو دسته تقسیم می‌شوند: میوه‌های مناطق معتدله و میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری. میوه‌های مناطق معتدله، همگی خزان‌دار بوده، برای رشد دوباره احتیاج به یک دوره سرمای زمستانه chilling requirement دارند تا از حالت خفتگی بیرون آیند. میوه‌های گرمسیری و نیمه گرمسیری ممکن است همیشه سبز و یا خزان‌دار باشند و بیشتر در مناطق گرم و نیمه گرم دنیا می‌رویند، و آن‌هایی که از این گروه خزان‌دار هستند به سرمای بسیار کمی نیاز دارند. هر یک از دو گروه فوق، بر اساس عادت رشد و نوع میوه‌ای که به وجود می‌آورند، به گروه‌های متفاوتی به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

الف)طبقه‌بندی میوه‌های مناطق معتدله

1- میوه‌های درختی

1-1- میوه‌‌های دانه‌دار Pome fruits: مانند سیب، گلابی، به و زالزالک 

۱-۲- میوه‌‌های هسته‌‌دار Stone fruits: مانند گیلاس، آلبالو، زردآلو، هلو، گوجه و آلو

۱-۳- میوه‌‌های مرکبMultiple ftuits : مانند شاه‌توت و توت

۱-۴- میوه‌‌های خشکباری(خشکبار‌ها(Nuts : مانند فندق، گردو و بادام

2- میوه‌های خرد یا دانه ریز(ریزمیوه‌ها(Small fruits : مهم‌ترین ریزمیوه‌ها عبارتند از: 

2-1- آن‌هایی که میوه سته یا حبه(Berry) دارند: مانند انگور، انگور فرنگی(Gooseberry)  و زغال اخته آبی‌رنگ(Blueberry)

2-2- آن‌هایی که میوه مجتمع (Aggregate)دارند: مانند تمشک و توت فرنگی

ب) طبقه‌بندی میوه‌های مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری

1- درختان همیشه سبز

1-1- مرکبات: شامل پرتقال، لیموشیرین، نارنگی، لیموترش، گریپ فروت

۱-۲- نخیلات: شامل خرما و نارگیل

۱-۳- ازگیل: که جزو دانه‌دارها است

۱-۴- زیتون و خربزه درختی(Papaya)

۱-۵- انبه و آواکادو

2- درختان میوه‌خزان‌دار :مانند انار، انجیر، پسته، خرمالو

3- گیاهان علفی: مانند موز، آناناس

گواوا Guava, Psidium guajava L

 

1- مقدمه:

گواوا یکی از گونه های خانواده ی میرتاسه Myrtaceae است که بومی مناطق گرمسیری آمریکا است. موطن اصلی این گیاه برزیل بوده اما در زمان نامعلومی وارد کلمبیا شده است. جهانگردان اسپانیایی گواوا را به فیلیپین و پرتقال برده اند که از پرتقال هم به هند وارد شده وبه سرعت گسترش یافته است، زیرا بذر فراوان با قوه ی نامیه ی زیاد دارد و در محیط جدید به راحتی مستقر می شود. نام انگلیسی گواوا Guava شاید از نام Guajaba گرفته شده باشد.

گواوا در ارتفاع 1500متری از سطح دریا در سیلان کشت شده است. کشورهای عمده از لحاظ سطح زیر کشت گواوا عبارتند از: کشورهای جنوبی آسیا، هاوائی، ایسلند، کوبا و هند.

گواوا معروف به سیب گرمسیری است و یکی از شناخته شده ترین میوه های هند می باشد. گواوا چهارمین محصول باغبانی هند بعد از انبه، موز، و مرکبات است که هم اکنون در تمام نقاط گرمسیری به صورت گسترده پراکنده شده و اخیراً به عنوان یک میوه ی نیمـه گرمسیری در مناطقـی از فلسطین کشت شده است. براساس اسناد و مدارک این درخت در اوایل قرن 17میلادی در هند کشت شده و هم اکنون به صورت یک محصول کاملاً تجاری در آمده است.

2- گیاه شناسی گواوا:

نام علمی این گیاه Psidium guajava از خانواده ی Myrtaceae می باشد. جنس Psidium دارای 150 گونه است، ولی اغلـب وحشـی و دارای میوه ی قابل استفاده نمی باشنـد، فقط تعداد کمی از آنها اصلاح شده و دارای محصول مرغوب هستند. پاره ای از انواع به عنوان پایـه برای پیوند کردن انواع مرغوب و یا در اصلاح میوه ی گواوا به وسیله ی دو رگ گیری مورد استفاده قرار می گیرند. این گونه ها عبارتند از:

Psidium guineensis

P.polycarpum

P.coriaceum

P.araca

نوع اخیر به سرمای 5- درجه مقاوم است، و از این رو در نقاط نیمه گرمسیری نیز کاشته می شود. میوه ازنظر گیاهشناسی یک سته چند بذری است که اندازه ی قطر آن از cm10-2.5 متغییر و به اشکال، کروی، بیضوی، مستطیلی، و یا گلابی مانند می باشد. رنگ پوست میوه زمانی که رسیده باشد، زرد اما رنگ گوشت میوه ممکن است صورتـی، کرم، سفیـد یا زرد بوده و بافت میوه صاف یا موجدار باشد. میوه گوشتی و ضخامت آن متفاوت است. بذور در درون گوشت پراکنده اند(مشخصه ای که بر روی عطر و طعم میوه اثر می گذارد، میزان بذر می باشد). در بین ارقام، میوه های با اسید کم، میوه های شیرین و خوشمزه، میوه های بی مزه و بدون طعم، میوه های با میزان قند و اسیدیته ی کم و یا اسیدیته ی زیاد وجود دارد.

3- ارقام گواوا:

گواوا دارای ارقام زیادی است، که اغلب وحشـی بوده و فقط چند رقم انتخاب و اصلاح شده اند. این ارقام دارای پوست نازک، هسته ی کم و گوشت زیاد می باشند. ذیلاً ارقام مهم گواوا درج گردیده است:

Beaumont	Selected from a seedling population derived from fruits found in Halemanu, Oahu, Hawaii. Medium to large, roundish fruits weighing up to 8 ounces. Flesh pink, mildly acid, seedy. Excellent for processing. Somewhat susceptible to fruit rots. Tree vigorous, wide spreading, very productive.
Detwiler	Originated in Riverside, Calif. in the early 1900's. Selected by H. J. Webber. Medium to large, roundish fruit, about 3 inches in diameter. Skin greenish-yellow, moderately thick. Flesh yellowish to salmon, medium firm, relatively sweet, of pleasant flavor. Quality very good. Tree is a very heavy bearer.
Hong Kong Pink	Selected at Poamoho Experimental Farm, Oahu, Hawaii from seed obtained from a clone grown in Hong Kong. Medium to large, roundish fruit fruit weighing 6 - 8 ounces. Flesh is pinkish-red, very thick, smooth-textured. Flavor subacid to sweet, very pleasant, few seeds. Tree spreading, high yielding.
Mexican Cream	Originated in Mexico. Small to medium-small, roundish fruits. Skin light yellow, slightly blushed with red. Flesh creamy white, thick, very sweet, fine-textured, excellent for dessert. Seed cavity small with relatively soft seeds. Tree upright.
Red Indian	Originated in Dade County, Fla. by Fred Lenz. Introduced in 1946. Medium-large, roundish fruit, of strong odor. Skin yellow, often with pink blush. Flesh medium thick, red, sweet, quality good. Ascorbic acid content averages 195 mg per 100 g fresh fruit, total sugars 7 - 10%. Seeds numerous but small. Good for eating out of hand.
Ruby X	Hybrid of the Florida cultivars Ruby and Supreme. Small, roundish fruit. Skin greenish-yellow. Flesh dark pinkish-orange. Flavor delicious, sweet, seed cavity 33% of pulp. Tree bushy, low growing, with vigorous branches drooping outward.
Sweet White Indonesian	Large, round fruit, 4 inches or more. Thin, pale yellow skin. Thick white, melting flesh of a sweet, delicious flavor. Edible seeds in cavity surrounded by juicy pulp. Vigorous, fast growing tree, bears several times a year.
White Indian	Originated in Florida. Small to medium-sized, roundish fruit, 2-1/2 to 3 inches in diameter. Flesh thick, white, moderately seedy. Excellent, sprightly flavor. Tree somewhat of a shy bearer.
White Seedless	An improved selection from Florida with seedless, white flesh of good quality.

4- ارزش غذایی گواوا:

گواوا منبع غنی از ویتامین C و پکتین است. میوه دارای 82.5% آب، 2.45% اسید، 4.45%  قندهای احیا شده، 5.32% قندهای غیر احیا، 2.73% مواد جامد محلول، 48% خاکستر، و290میلی گرم ویتامین C در صد گرم میوه ی تازه است، که بسته به رقم، سن گیاه و فصل برداشت میزان این مواد متغییر خواهد بود. با توجه به مقدار فراوان ویتامین C در گواوا کاشت آن در مناطقـی که کشت درختان مرکبات ممکن نیست و یا نتیجه ی رضایت بخشی نمی دهد، رواج دارد.

میوه ی گواوا در حالتی که رسیده باشد، بسیار خوشمزه و خوش طعم است. طعم میوه ترش و شیرین(ملس) و عطـر مطبوعـی دارد. از پوسـت میوه ی گواوا جهـت تهیه ی سالاد و دسر استفاده می نمایند. مصرف میوه در مراکز تولیـد به صورت تازه خوری بوده، ولی در تهیـه ی ژلـه، مارمالاد، کنسـرو، و پاره ای از مشروبات غیرالکلی هم کاربرد دارد. از گواوا همچنین می توان کره ی گیاهی و شربت تهیه کرد. در بعضی از کشورها از برگ گواوا برای درمان اسهال و در صنایع رنگ و تانن سازی استفاده می شود. گواوا در زیادکردن میزان ویتامین C ژله و مارمالاد و فرآورده های دیگر میوه ها هم مورد استفاده دارد. ارزش اقتصادی این میوه در تهیه ی مواد اولیه ی ژله، مارمالاد، پوره ی گواوا، و... است.

5- آب و هوا، خاک، و اقلیم مناسب برای گواوا:

گواوا بهترین رشد را در نواحی گرم با رطوبت فراوان از سواحل دریا تا ارتفاع حدود1500 متری دارد. اپتیمم درجه ی حرارت بین 28-23 درجه ی سانتیگراد گزارش شده است و درجه ی حرارت کمتر از 23 و بیشتر از 27 در زمان گلدهی باعث کاهش تشکیل میوه می شود. در مناطق هاوائی که درجه ی حرارت بین 15.5-23درجه ی سانتیگراد است گواوا رشد خوبی دارد و محصول زیادی تولید می کند.

گیاهان جوان در صورت قرار گرفتن در معرض درجه ی حرارت کمتر از 2 و ادامه ی آن، از بین می روند. در مناطقی که دمای شب های زمستان برای چند ساعت به 7-5 درجه ی سانتیگراد می رسد، مثل مناطق "اوکیناوا"، رشد متوقف شده و برگ ها به رنگ ارغوانی در می آیند. درختان بالغ گواوا در پاره ای از ارقام سرمای نزدیک به دمای یخبندان و گاهی تا 5- درجه را تحمل می کنند، که می توان آنها را در مناطق نیمه گرمسیری کشت کرد.

درختان گواوا در گستره ی وسیعی از خاک های رسوبی تا خاک های لاتریت رشد می کنند. این گیاهان همچنین می توانند در خاک های کم عمق غیرحاصلخیز رشد کنند، منتها میزان عملکرد آنها کاهش زیادی نشان می دهد. گواوا نسبت به سطح آب زیرزمینـی حساس است و می تواند در خاک های سنگین با زهکش مناسب رشد و نمو نماید. بهترین خاک برای درخت، خاک عمیق، نرم، با زهکش مناسب است. بنابراین در خاکی با زهکش خوب و میزان مواد آلی بالا که دارای PH=5-7 باشد، محصول خوبی تولید می نماید. کاشـت درخت در خاک هایی با اسیدیته ی کمتر از 5  و یا بیش از 7  باعث بروز علایم کمبود روی و آهـن می شود. گواوا در خاک های سبک با اسیدیتـه ی بیشتر از 4.5 و خاک های اسیدی با اسیدیته ی بیش از 8.2 نیز رشد خوبی دارد. درخت نسبت به شوری نسبتاً مقاوم است. در پایان این مبحث باید متذکر شویم که نوع خاک در پرورش این درخت چندان مهم نیست بلکه وجود رطوبت دائم در اطراف ریشه، تنها شرط موفقیت می باشد. بنابراین در مناطقی که آب کافی برای آبیاری در دسترس نیست، نوع خاک دخالت زیادی در پرورش درخت ندارد.

6- ازدیاد درخت گواوا:

1-6) ازدیاد با بذر: در این روش بذر را در خزانه ای که زهکشی خوبی دارد، و یا در گلدان های پلاستیکی کشت می کنند. معمولاً بیش از90% بذرهای تازه پس از20-15روز سبز خواهند شد. بذور رشد کرده در گلدان را می توان پس از 8-6 هفته به زمین اصلی منتقل کرد. قبل از کاشت اگر بذرها را در آب سرد خیس کنیم برای جوانه زنی مفید خواهد بود.

2-6) ازدیاد با قلمه: اگرچه گواوا به ریشه دهـی مقاوم است، اما می توان آن را در شرایط "میست" Mist  ریشه دار کرد. تیمار قلمه های چوب نرم با IBA در محیط شـن و در شرایط گلخانـه ای با میست،90%-75%  قلمه ها را ریشه دار می کند. قلمه های نیمه چوبی سخت زمانی که با هورمونهای IAA و NAA به غلظت ppm2000 تیمار شوند، بهتر از قلمه های چوبی سخت ریشه دار می شوند.

3-6) ازدیاد با خوابانیدن هوایـی: این روش یکی ازمهمترین روش های ازدیاد گواوا است.  شاخه هایی که در این روش انتخاب می شونـد، باید در حدود cm1 قطـر داشتـه، و ترجیحاً یک سالـه بوده و از شاخه های سال جاری نباشنـد. بعـد از انتخاب، پوسـت را به طول cm3 شکاف داده، سپس با خـزه می پوشانند، به آن آب زده وبا یک نوار پلاستیکی محل را می بندند. پس از سپری شدن 40-30 روز ساقه ریشه دار می شود.

4-6) پیوند: پیوند مجاورتی یکی دیگر از مهمترین روش های ازدیاد گواوا است. در این روش تا 95% موفقیت حاصل می شود، اما به مراتب پر زحمت تر از قلمه زدن و یا خوابانیدن است. Nelson(1945) با انجام مطالعاتـی گزارش داد که پیونـد مجاورتـی زیر پوستـی Veneer هم روش موفقی است و پیشنهاد کرد که پیوندک ها از بین شاخه های انتهایی که ساقه ی سبز دارند و چهارگوش بوده و حاوی جوانه های در حال رشد هستند، انتخاب گردد.

7- عملیات داشت:

از لحاظ تلقیح، گواوا نیاز به گرده افشانـی دارد، میزان دگرگشنـی آن زیاد، و توسط زنبـور عسل گل هایش ملاقات می گردد.

1-7) آبیاری: این درخت در نواحی با دوره ی طولانی خشکی رشد می کند. در طـی فصل رشد و نمو میوه به رطوبت اپتیمم نیازمند است. در نواحی تروپیکال خشک میزان گلدهـی تحت تاثیـر میزان آب قرار می گیرد و حداکثـر گلدهـی با شروع فصل بارندگـی آ‎‎‎غاز می شود. آبیاری قطره ای با دور یک روز در میان که به طـور متوسط 50-25 میلـی لیتـر آب مصرف می کند، باعث افزایش عملکـرد شده، محصول زیادی تولید می کند.

2-7) کوددهی: در بیشتر نقاطی که کشت گواوا مرسوم است، مصرفgr 225-110 کود کامل سه یا چهار مرتبه در سال برای دو سال اول ضروری بوده، و زمانی که گیاهان شروع به تولید محصول کردند، کوددهی به بعد از برداشت محصول موکول می گردد.

محلول پاشی برگی با اوره و فسفات های محلول قبل از مرحله ی گلدهی باعـث افزایش تولیـد درحدود 45% می شود، همچنین میزان کل مواد جامد محلول ماننـد: شکر، و اسید اسکوربیک در میوه افزایش می یابد.

8- آفات وبیماریهای گواوا:

آفات: مگس میوه، شپشک نرم تن، شپشک سپردار.

بیماریها: پژمردگی ها، شانکر ساقه، لکه برگی سوکوسپورایی.

9- انواع گواوا:

1- گواوای معمولی یا گواوای لیمویـی Psidium guajava دارای چندین رقم است و ازدیاد رویشی آن مشکل می باشد.

2- گواوای توت فرنگـی P.catteianum که دارای هیـچ رقم شناختـه شده ای نبوده و اکثر گیاهان خزانه ای آن، توسط بذر تکثیر می شوند. این گونه از طریق بذر تقریباً شبیه به پایـه ی مادری می شود و میوه های درشتی تولید می نماید. ازدیاد این نوع هم با روشهای رویشی مشکل است.

منبع: ترجمه و ویرایش از سایت ‎www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/guava.html توسط بهزادناقل