پوشش گلخانه‌ها

امروزه برای پوشاندن گلخانه ها استفاده از پلاستیک در مقایسه با شیشه بسیار متداول‌تر است. مواد پوشاننده شفاف گلخانه ها بسیار متنوع اند. در ابتدا شیشه به عنوان پوشش گلخانه ای به کار می رفت ولی اکنون ورقه‌های نازک پلاستیکی تقویت شده با فایبرگلاس، صفحات اکریلیک و صفحات پلی کربنات در گلخانه های مدرن مورد استفاده قرار می گیرد. پوشش های پلی اتیلنی نسبت به پلی استر، PVC وPVF هزینه اولیه کمتری داشته و به سرعت می توان گلخانه های موقت را با آنها پوشاند. ضمن اینکه هزینه اولیه گلخانه در مقایسه با گلخانه شیشه ای حدود40% پائین تر است. ورقه های نازک پلی اتیلن که دارای بالاترین کیفیت و مقاومت کششی و نیز دارای ماده ضد اشعه ماوراء بنفش(Anti UV) و ضخامت حدود 15میلی متر هستند در بهترین شرایط فقط 4-3 سال دوام می‌آورند. اشعه ماوراء بنفش باعث شکنندگی و تیرگی پلاستیک می‌شود و در نهایت منجر به پارگی آن می‌شود. استفاده از پلی اتیلن باعث ایجاد مانع ضعیفی در برابر نور مادون قرمز می‌شود. در صورت وجود مواد نگهدارنده اشعه مادون قرمز در پلی اتیلن حدود25-15% اتلاف حرارت به طریق گرمای  تابشی کاهش خواهد یافت. امروز به منظور کاهش بیشتر اتلاف حرارت در محیط گلخانه از سیستم پوششی دو جداره و هوای فشرده بین آنها استفاده می‌شود، که باعث کاهش چشمگیر هزینه سوخت خواهد شد.

برای پوشاندن گلخانه ها پلاستیک ها را در عرض گلخانه یکی پس از دیگری قرار داده و با کشش کافی از طرفین به وسیله پوشش خاک مهار می‌گردد و هر دو لایه مجاور باید حدودm5/0 همپوشانی داشته باشد و نیز جهت درزها در جهت بادهای غالب منطقه باشد تا از نفوذ هوای سرد و باد و باران ممانعت گردد. بهترین موقع کشیدن پلاستیک در روزهای گرم و آفتابی است که پلاستیک نسبتاً نرم است و بهتر روی بدنه می ماند. در این صورت پس از سرد شدن هوا پلاستیک منقبض شده و کاملاً کشیده و محکم می‌گردد.

پوشش پلاستیکی ضمن حفظ تراکم رطوبت در داخل گلخانه به دلیل اینکه سردتر از هوای داخل گلخانه می‌باشد در نتیجه  تماس هوای گرم و مرطوب با سطح سرد پوشش پلاستیک، بخار آب تبدیل به مایع شده و به دلیل ریزش قطرات آب روی گیاهان سبب گسترش بیماری های قارچی خواهد شد. استفاده از پلاستیک های ضد تعریق به نام Anti-fog تأثیر سودمندی در جلوگیری از بیماری های قارچی خواهد داشت.

جدول درصد انتقال نور

نوع پوشش	درصد انتقال
شیشه	92-88
FRP	81
پلی اتیلن	87-82
PVF	92
صفحات اکریلیک	83
پلی کربنات	79

سکوهای کشت

سکوهای کشت معمولاً برای محصولات گلدانی و گل های شاخه بریده به کار می‌رود و ارتفاع از سطح زمین90-80 سانتی متر است. ساخت و ساز سکوها باید طوری باشد که جریان مناسب هوا در اطراف هر گیاه وجود داشته باشد و گسترش بیماری ها کاهش یابد. کف سکوها و بسترها معمولاً منفذدار با استفاده از تورهای سیمی و چوب ساخته می‌شود. ایجاد سکوها در گلخانه های تولید گل مساحت قابل استفاده را به حدود70-60% تقلیل می دهد که البته با استفاده از سیستم سکوی متحرک فضای تولید را تا حدود90% می توان افزایش داد و از تعداد راهروها کم کرد. برای تولید گل ها با ارتفاع بیشتر و چند ساله مثل رز به جای استفاده از سکو از بسترهای کشت استفاده می شود.

در هر حال هدف اصلی از ایجاد سکو و بستر کشت جداسازی و تحت کنترل قرار دادن محیط رشد گل هاست. معمولاً بدین ترتیب می‌توان خاک ریشه را به طور کامل و بر اساس برنامه استریل نمود و احتمال بیماری را کاهش داد.

ساخت بسترها معمولاً از سیمان و آجر و بتون است که به صورت V شکل در انتها به یک زهکش ختم می‌شود. قسمتی از بستر توسط سنگریزه و گراویه پوشانده می‌‌شود و در صورت رعایت شیب مناسب در ساخت بستر عمل زهکش به خوبی صورت می‌گیرد. ضمن اینکه درصورت نیاز به راحتی می توان با تزریق گاز متیل بروماید و یا بخار آب درون زهکش طولی عمل استریل را انجام داد. نکته مهم این است که ایجاد زهکش مناسب اهمیت فراوان دارد و حتی درگلخانه های حاوی صیفی که بعضاً دارای بافت سنگین می‌باشد تعبیه نمودن لوله های سفالی در زیر بستر کشت و جمع آوری آب اضافی از محیط ریشه در گسترش ریشه و جلوگیری از محیط بی هوازی بسیار مهم و موثر است. عمق خاک در سکوها و بسترهای کشت 50-30 سانتی متر در نظر گرفته می‌شود.

اسکلت گلخانه‌ها

گلخانه ها یا به صورت ثابت و دائمی هستند یا بصورت موقت که به آنها تونل های مرتفع یا High Tunel گویند. گلخانه های دائمی معمولاً از جنس شیشه و فلز است و تأسیسات دائمی مانند سیستم حرارت مرکزی، آبیاری قطره ای، دریچه های تهویه و یا هواکش های متصل به ترموستات به آنها وصل می شوند. گلخانه های موقت معمولاً از جنس آهن گالوانیزه و یا آلومینیوم با پوشش های پلاستیکی ساخته می‌شوند و ندرتاً چوبی هستند، که البته باز هم در این گلخانه ها قابلیت نصب و راه اندازی سیستم های فوق وجود دارد. بسیاری از تونل های پلاستیکی در مناطق مناسب از نظر آب و هوایی بدون گرمای مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرند که اصطلاحاً به شاسی سرد مشهورند. نمونه آن کشت زیر پلاستیک در مناطق گرمسیر مثل جیرفت و خوزستان است. در مناطق سردسیر نظیر خراسان استفاده از تونل های  سرد در فصل زمستان جهت کشت صیفی جات غیرممکن است. در حال حاضر اسکلت گلخانه های پلاستیکی اکثراً از آهن گالوانیزه ساخته می‌شود که سبک بوده و کمتر مانع رسیدن نور می شود. به طوری که کمان هایی از جنس گالوانیزه در امتداد هم با فاصله m3-5/2 قرار می‌گیرند و به وسیله اتصالات متعدد طولی و عرضی بهم متصل می شوند و بر روی آنها نیز شبکه ای از مفتول های گالوانیزه گرم جهت استقرار پوشش پلاستیکی نصب می شود. اتصالات حتی المقدور به صورت پیچ و مهره و بست های قائم و افقی بوده و از جوش دادن لوله ها تا حد امکان جلوگیری می شود. ضمن اینکه استفاده از آهن سیاه در ساخت اسکلت گلخانه به خاطر زنگ زدگی مرسوم نمی‌باشد. به منظور از بین  بردن زاویه حاده و تند اتصال پائین هر کمان گالوانیزه با زمین، 1متر انتهایی هر لوله را مجداً با خم 20 درجه به صورت عمودی تبدیل می‌کنند که ضمن افزایش ارتفاع گلخانه منجر به استفاده مطلوب تر از فضای گلخانه و سهولت رفت و آمد نیروی کارگری در کناره های گلخانه می گردد.

در ساخت گلخانه نکته‌ای که باید مد نظر باشد این است که هر چه گلخانه بزرگتر باشد کنترل درجه حرارت و تهویه مشکل تر است. در محاسبه اسکلت گلخانه معمولاً وزن برف را در نظر نمی‌گیرند، چون گرمای گلخانه باعث ذوب برف خواهد شد. ارتفاع زیاد گلخانه منجر به افزایش مصرف سوخت می گردد.

آشنایی با انواع گلخانه از جهت شکل و ساختمان

امروزه گلخانه های شیشه‌ای از پرهزینه ترین انواع گلخانه ها هستند. گرچه چنین ساختمان هایی100 سال یا بیش از این  دوام می آورند منتهی به دلیل مصرف سوخت زیاد هزینه متوسط تولید و نگهداری آنها به مراتب بیش از گلخانه های ساخته شده با ورقه‌های نازک پلاستیکی است. با توجه به کاربرد چند نوع گلخانه شیشه‌ای طراحی می‌شود. در گلخانه های یک طرفه و دو طرفه(A شکل) بهترین استفاده از نور خورشید به عمل می‌آید، ولی امروزه این سبک ها به ندرت به کار می رود. نوع دیگری از گلخانه های A شکل طرح به هم پیوسته (جوی و پشته) که متشکل از چندین گلخانه A شکل است که از دیواره ها به هم متصل است. منتهی دیواره ها برداشته شده و عملاً ساختمانی پدید می‌آید که دارای فضای داخلی بزرگ و واحد است که منجر به کاهش نیروی کار و کاهش هزینه اتوماسیون و کاهش مصرف سوخت و مدیریت راحت تر می‌شود.

امروزه متداول ترین فرم به صورت کمانی(تونلی) متشکل از لوله های فلزی گالوانیزه است، که مناسب ترین حالت تونل های پلاستیکی بوده و به صورت کمان های نیم دایره ای به فواصل معین در امتداد هم قرار می گیرند و توسط اتصالات متعدد طولی و عرضی بهم متصل می‌شوند. روی کمان ها شبکه ای از مفتول های گالوانیزه گرم نصب می شود(قابلیت کشش) و پوشش پلاستیکی روی این شبکه مفتولی قرار می‌گیرد. علاوه بر اسکلت هایQuonset منفرد که مهمترین مزیت آنها جلوگیری از اشاعه بیماری در شرایط  حاد به سایر واحدها می باشد، گاهی اسکلت های کمانی را به صورت بهم پیوسته می‌سازند. در این وضعیــت پایه واحدها مشترک بوده و در محل تقاطــع کمان های سقفی ناودان هایی جهت هدایت آب باران و برف تعبیه می‌شود. عمل تهویه در چنین واحدهایی با استفاده از دریچه های سقفی و جانبی که به اهرم های بالا برنده مجهز می‌باشند انجام پذیر است. در احداث چنین واحدهایی به کارگیری سیستم حرارتی قوی جهت جلوگیری از افت شدید حرارت در شب های سرد زمستان مورد تاکید است، چون نقص هرچند جزئی در قسمتی از سیستم حرارتی به شدت به کل واحد تأثیر می گذارد. معمولاً به دلیل وجود سطح کمتر که در معرض فضای خارج قرار می گیرد، اتلاف حرارت کاهش خواهد یافت.

محل مناسب جهت احداث گلخانه

1- اولین نکته مهم محل مناسب است. در انتخاب محل مناسب، فضای توسعه بایستی مورد توجه قرار گیرد. پیش بینی احداث ابنیه مورد نیاز علاوه بر اسکلت گلخانه ها، ساختمان کارگری، سرویس های بهداشتی، فضای لازم جهت ذخیره آب و سوخت از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

2- توپوگرافی محل: بایستی محل تا حدامکان مسطح باشد تا هزینه تسطیح کاهش یابد. به دلیل استفاده گسترده از آب در عملیات گلخانه ها احداث یک سیستم زهکش مناسب مخصوصاً در خاک های با بافت سنگین ضروری است، به ویژه قرار دادن لوله های سفالی.

3- در مناطق بادخیز گلخانه را نباید عمود بر جهت بادهای غالب احداث کرد. بهترین حالت این است که طول گلخانه تقریباً در امتداد جهت باد غالب محل بوده و نسبت به آن انحراف مختصری داشته باشد. گلخانه‌های قوسی(تونلی یا Quonset یا هافمن) که دارای سقف و دیواره کمانی می باشد باد را به سهولت از روی خود عبور داده و بهتر از گلخانه ها زاویه دار دارای دیواره عمودی در برابر باد مقاومت می‌کنند.

4- دسترسی سریع به نیروی کار ارزان و همچنین دسترسی به امکانات جهت حمل و نقل که در صورت بهره گیری سریع منجر به کاهش هزینه های تولید خواهد شد که هدف نهایی مدیریت گلخانه است.

5- محل احداث عامل تعیین کننده نوع سوخت مورد استفاده است. در گلخانه های دور از لوله های گاز مجبور به استفاده از سایر منابع انرژی به جای گاز می باشند که به عنوان ارزان ترین و پاک ترین منبع انرژی به شمار می رود.

6- در احداث گلخانه های تجاری آب به دلیل استفاده گسترده آن از فاکتورهایی است که کمیت و کیفیت آن حائز اهمیت است. یون های سدیم، کلر و بی کربنات باعث کاهش کیفیت آب، صدمه به گیاه و در نهایت افت محصول خواهد شد. استفاده از آب چاه به دلیل اینکه آب لوله کشی ممکن است دارای فلوراید باشد(فلوراید برای گیاهان مضر است) مطلوب تر است. آب رودخانه هم ممکن است به عوامل بیماری زا آلوده باشد.

7- در هنگام احداث گلخانه توجه به جهت مطلوب جهت بهره برداری از تابش نور اپتیمم یک فاکتور مهم به شمار می رود. مخصوصاً در زمستان که شدت نور عامل محدود کننده ی رشد است، نمود پیدا می‌کند. به طور کلی و به عنوان یک قاعده گلخانه های تک واحدی در عرض های بالاتر از40 درجه شمالی در امتداد شرق به غرب ساخته می شوند تا قادر باشند نور آفتاب زمستانی که زاویه تابش و شدت پائینی دارند را به نحو مناسب دریافت کند. در عرض های پائین تر از40 درجه شمالی به دلیل اینکه زاویه تابش نور خورشید به مراتب بیشتر است امتداد شمالی- جنوبی مناسب تر است. در گلخانه های بهم پیوسته در تمام عرض جغرافیایی جهت شمال به جنوب مطلوب تر است. جهت شمال به جنوب باعث می شود که سایه در طول روز در عرض کف گلخانه حرکت کند.

کشت گلخانه‌ای

رشد جمعیت و افزایش مصرف سرانه که با سطح درآمد و زندگی افراد جامعه همبستگی زیادی دارد، دو مسئله مهم در تأمین نیازهای غذایی برای افراد جوامع در حال پیشرفت از جمله ایران است و در این میان نقش استفاده مؤثر و بهینه از منابع محدود آب و خاک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لازمه تلاش موفقیت آمیز در جهت رسیدن به خودکفائی در تولید نیازهای غذایی همانند هر فعالیت دیگری به آگاهی عمیق از فرآیندهای عملی و اقتصادی مربوط است و در این راستا تکنولوژی تولید فشرده محصولات(Intensive) منجر به افزایش چشمگیر راندمان بهره وری از منابع محدود آبی و خاکی گشته و اهمیت آن با توجه به اقلیم خشک و کم باران خراسان غیر قابل انکار است. بنابراین مهمترین دستاوردهای  کشتهای فشرده گلخانه ای عبارتند از:

1- امکان تولید مستمر در تمام طول سال بدون تأثیر محدودیت های موجود به خصوص در مناطق سرد با طول فصل کشت کوتاه.

2- بهره وری صحیح و افزایش بهره وری از امکانات محدود آب و خاک به خصوص قطعات و اراضی کوچک غیر اقتصادی.

3- بازدهی تثبیت شده با توجه به کنترل عوامل تولید شامل رطوبت، درجه حرارت، تهویه و نور.

4- کاهش خسارت و تأمین امنیت تولید با توجه به کنترل عوامل سوء محیطی در یک محیط بسته.

5- ایجاد اشتغال مفید و مولد در جامعه.

رسیدن به این هدف زمانی حاصل می شود که مشخصات فنی گلخانه در حد استاندارد و یا حداقل نزدیک به این معیار رعایت شده باشد. به همین منظور طراحی گلخانه در محیطی با قابلیت جذب نور مطلوب و نیز طراحی محیط آن و استفاده از تأسیسات مورد نیاز جهت کنترل فاکتورهای محیطی نظیر درجه حرارت و رطوبت و تنظیم یکنواخت این عوامل در سطح کم امری اجتناب ناپذیر است. نکته مهم دیگر در طراحی و نصب تأسیسات داخلی لزوم توجه به استفاده حداکثر از فضای موجود جهت سهولت انجام امور زراعی و نگهداری می باشد.

توانایی تشخیص گلخانه ها و محل مناسب برای احداث گلخانه

مفهوم گلخانه: به ساختمانی اطلاق می شود که با مواد شفاف برای عبور طبیعی نور جهت رشد و نمو گیاهان پوشانده شده است. این ساختمان به طور مصنوعی گرم می‌شود و با دیگر ساختمان های مناسب پرورش گیاه مثل شاسی های سرد و بسترهای گرم متفاوت است زیرا ارتفاع و اندازه کافی برای کارکردن فرد در داخل آن وجود دارد. به عوامل متعددی در احداث گلخانه ها باید توجه شود:

1- مهم ترین عامل نور است. تأمین نور برای گیاهان گلخانه ای بسیار مهم است. در روزهای ابری و زمستانی و در مناطقی که مقدار نور کمتر است از نورهای مصنوعی استفاده می کنند و گلخانه ها باید در جهتی ساخته شوند که در جهت نور باشند.

2- تأمین حرارت: بهترین نوع سوخت گاز است اما برخی افراد از گازوئیل و نفت استفاده می‌کنند، اما تمیزترین سوخت گاز است.

3- مساحت گلخانه ها را می توان بسته به سلیقه خود انتخاب کرد. می‌توان مساحت زیاد در نظر گرفت یا اینکه گلخانه ها را با مساحت های کوچکتر تشکیل داد. بستگی به تأمین گرما در گلخانه و سلیقه خود شخص و شکل زمین دارد.

4- استفاده از بادشکن: بهتر است گلخانه ها به صورتی ساخته شوند که جهت باد را منحرف کند و در جهت باد نباشد. می‌توان دیوارچینی کرد ولی هزینه زیادی دارد و یا از درختان بادشکن مانند سرو، کاج و چنار استفاده کرد. البته باید فاصله گلخانه تا این درختان 5/2 برابر طول درختان باشد. مثلاً اگر طول درخت20 متر باشد طول فاصله گلخانه تا این درختان50 متر انتخاب شود.

5- تأمین CO2 در گلخانه.

6- تأمین رطوبت کافی در گلخانه.

7- استفاده از خاک مناسب: قبل از کار و آغاز کشت ابتدا خاک باید آزمایش شود تا از لحاظ عناصر غذایی و مقدار کوددهی مناسب اطمینان حاصل کرد و بهتر است در گلخانه از خاک های سیلتی استفاده کنیم یعنی خاک باید دارای زهکش مناسبی باشد.

باز این چه شورش است که در خلق عالم است

 

باز این چه شورش است که در خلق عالم است

باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است

باز این چه رستخیز عظیم است کز زمین

بی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم است

این صبح تیره باز دمید از کجا کزو

کار جهان و خلق جهان جمله در هم است

گویا طلوع می‌کند از مغرب آفتاب

کاشوب در تمامی ذرات عالم است

گر خوانمش قیامت دنیا بعید نیست

این رستخیز عام که نامش محرم است

در بارگاه قدس که جای ملال نیست

سرهای قدسیان همه بر زانوی غم است

باشلاندێ حسین‌ین ایام عزاسی

بـاشـلانــدێ حسیـن‌ین ایّـام-ی-عـزاسـی

سیزده‌ن کؤمک ایسته‌ر حقّ‌ین شُهداسی

قلبینده امام-ی-عصرین غمی آرتار

جهد ائیله اماندیر پوْزما بۇ اساسی

گر عئشقی حسینی درک ائتسوْن اؤزۆنده

اشگون قطراتین گیزله‌تمه گؤزۆنده

لبّیک دیلونده گؤز یاشێ یۆزۆنده

ائیله شه-ی-دینه خیدمت بۇ سؤزۆنده

فرض ائت اۇجالۇبدۇر «ینصرنی» صداسی

تؤک شیشه‌ی-ی-دیلده‌ن روخساره گولابی

کیم آغلار حسینه، آرتێقدێ{ر} ثوابی

فیض-ی-عبراتون یوْخ حد-وْ-نصابی

عاجیزدێ ملک‌لر ائتسین بۇ حئسابی

واضح‌دێ بۇ مطلب یوْ چون-وْ-چراسی

ینصرنی بۇیۇردۇ، سلطان-ی-حقیقت

بۇ کلمه‌ده اوْل شاه، ائتدی سیزی دعوت

ایندی بۇ عزاده هر کیم ائده خیدمت

مثل اینکه شهادت اوْلمۇش اوْنا قیسمت

البته شهیدین جنّتدیر بهاسی

هر کیم وۇرا زنجیر، هر کیم وۇرا سینه

تنبیه ائله‌ییبدیر خصم-ی-شه-ی-دینه

اوْن گۆن دۇتۇلۇر یاس، هر ایلده حسینه

چۆنکۆ اوْ مقدّس، قانون سَببینه

دین-ی-نبوی‌نین مُحکم‌دی بناسی

بۇ شأن-وْجلاله، قۇربانم حسین جان

عالمده آچێبسان بیر سفره‌ی-ی-ائحسان

عرش-ی-حقه گئتدی، حلقوندان آخان قان

اوْل قانێ وئریبسه‌ن جنّاتی آلێبسان

بۇ بارده حقّین وار عئین-ی-رضاسی

فکریمده دوْلاندێ اوْل غملی زمانون

آغزۇندا عطشده‌ن دؤنمه‌زدی زبانون

زینب کؤمه‌گینه اوْلمادێ توانون

سنگین یارالاردان جوش ائیله‌دی قانون

شئمرین اۇجالاندا مئیداندا نداسی

شعر: استاد یحیوی

عید امامت گرامی باد

 

غدیر رمز پایداری و تلاش و کوشش جاودانه ی عاشقان خداست. بدون غدیر، عشق می مرد و رسالت ناتمام می ماند و گل واژه های شهادت و ایثار بی معنا می شد و رسالت بدون امامت در توطئه های مکرر خناسان، فرو می خشکید.

آنگاه که رسالت با غدیر همیشه جاری امامت پیوند خورد، دین الهی کامل شد که فرمود: الیوم اکملت لکم دینکم …