کیفیت آب آبیاری و تغذیه گیاه

در مناطق خشک مثل شرایط کشور ما، آب‌های آبیاری معمولاً کیفیت نامطلوبی دارند. منظور از کیفیت آب، مطلوب بودن آن برای مصرف است. آب در مواردی از جمله کشاورزی، باغبانی، آشامیدن و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد، در باغبانی چنانچه آب برای پرورش درختان و گیاهان زینتی مناسب باشد، دارای کیفیت مناسب است.

معیارهای ارزیابی کیفیت آب: شوری یا مقدار املاح، میزان نسبی سدیم، غلظت کربنات و بی‌کربنات، عناصر سمی.

1- شوری یا مقدار املاح: مقدار شوری و املاحی که در آب آبیاری وجود دارد اگر از یک حد مشخصی تجاوز کند اصطلاحاً آب را شور می‌گویند. آب شور، باعث شور شدن خاک می‌شود.

2- میزان نسبی سدیم: میزان نسبی سدیم آب، نسبت سدیم Na به کلسیم Ca و منیزیم Mg می‌باشد. چنانچه این نسبت بالا باشد آب را سدیمی می‌گویند. آب سدیمی موجب سدیمی شدن خاک می‌شود.

آب‌ها از نظر شوری به چهار گروه: C1, C2, C3, C4 طبقه بندی می‌شوند. کلاس C1، آب‌هایی هستند که کمتر از۲۵۰ میکرو موس بر سانتیمتر شور هستند، یا هدایت الکتریکی کمتر از ۲۵۰ میکروموس بر سانتیمتر دارند. کلاس C4 شامل آن دسته از آب‌هایی است که بیش از ۲۲۵۰ میکروموس بر سانتیمتر شور هستند.

از نظر سدیمی بودن آب‌ها به چهار گروه: S1, S2, S3, S4 طبقه بندی می‌شوند. گروه S1 آب‌هایی هستند که نسبت جذب سدیم آنها کمتر از ۱۰ است. هر گروه از این آب‌ها، محدودیت های خاص داشته و نیازمند به مدیریت خاصی برای آبیاری می‌باشند. پس شوری و سدیمی بودن دو معیار برای ارزیابی کیفیت آب‌هاست.

3- غلظت کربنات و بی‌کربنات: معیار سوم، غلظت کربنات و بی کربنات آب های آبیاری است. غلظت زیاد کربنات و بی‌کربنات باعث می‌شود که این دسته از آب‌ها برای آبیاری نامناسب شوند و مشکلاتی را ایجاد کنند.

مشکلات ناشی از بی‌کربنات فراوان آب در تغذیه گیاه: بی کربنات زیاد در آب به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم در تغذیه گیاه اثر دارد. بی کربنات زیاد آب، باعث تسریع سدیمی شدن خاک می‌شود و در نتیجه مشکلات خاک‌های سدیمی در تغذیه گیاه را نیز به همراه دارد. در تغذیه گیاه، اثر مستقیم بی‌کربنات زیاد در آب مهم‌تر است. بی‌کربنات زیاد در آب باعث ایجاد اشکال در جذب آهن و روی توسط گیاه می‌شود. یعنی آب های دارای بی‌کربنات زیاد موجب تشدید کمبود عناصری مثل آهنFe و رویZn، درگیاه می‌شوند. گیاهان زینتی به کمبود آهن حساس هستند و چنانچه بی‌کربنات آب زیاد باشد کمبود آهن تشدید می‌شود. کمبود آهن باعث تغییر رنگ برگ‌ها از سبز به زرد می شود، در برخی از گیاهان ممکن است رنگ برگ کاملاً سفید شده یا رگبرگ‌ها سبز و بقیه برگ حالت زردی داشته باشد. باید در مصرف آب هایی که بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر بی‌کربنات دارند احتیاط کرد.

4- عناصر سمی: عامل مهم دیگر در ارزیابی کیفیت آب، عناصر سمی است. در آب‌های مناطق خشک، ممکن است عناصری مثل کلر، سدیم و بُر به مقدار زیاد وجود داشته و باعث مسمومیت گیاه شوند. علاوه بر آن، آب‌های آلوده مانند پس آب های صنعتی دارای عناصر سمی مانند: کادمیومCd، سربPb و نیکلNi می‌باشند. به نحوی که غلظت این عناصر در آب فراوان است و برای گیاه ایجاد مسمومیت می‌کند. حد مجاز عناصری مانند آلومینیومAl، بریلیومBe، سلنیومSe و نیکل در آب بسیار کم است و اگر از این حد مجاز بیشتر شوند برای گیاه ایجاد مسمومیت می‌کنند.

منبع: کتاب تغذیه گیاهان دانشگاه پیام نور