مصارف درمانی و خواص داروئی گردو

1) کاهش کلسترول کل،

2) کاهش LDL کلسترول،

3) افزایش HDL کلسترول،

4) افزایش قابلیت ارتجاعی رگ‌های بدن،

5) محافظت در برابر بیماری‌های قلبی(به‌علت وجود ویتامین E در گردو، این ماده غذایی انسداد سرخرگ‌ها را تا 70% کاهش می‌دهد)،

6) افزایش قدرت ذهن و هوش،

7) مفید برای تنگی نفس،

8) جلوگیری از ورم مفاصل،

9) مفید در بیماری‌های پوست نظیر: اگزما و پسوریازیس(به‌وجود آمدن لکه‌های قرمز رنگ در پوست)،

10) ضد سرطان،

11) دارای آنتی اکسیدان(در بین آجیل‌ها، آنتی‌اکسیدان گردو و شاه بلوط از همه بیشتر است)،

12) محافظت از سیستم ایمنی بدن،

13) جلوگیری از لخته شدن خون،

14) تنظیم سوخت و ساز در بدن،

15) تنظیم فشار خون،

16) تنظیم قند خون،

17) جلوگیری از پارکینسون و آلزایمر،

18) جلوگیری از سنگ کیسه صفرا،

19) حفاظت از استخوان،

20) روغن گردو درمان کننده دردهای مفاصل است و جذب مواد غذایی را آسان می‌کند،

21) کودکانی که مقدار امگا 3 در برنامه غذایی‌شان کم است، اختلالاتی مانند بیش فعالی یا هایپراکتیوی، مشکلات رفتاری، کج خلقی و مشکلات خواب در آنها زیاد است،

22) زنانی که در هفته 28 گرم آجیل و بادام زمینی مصرف می‌کنند، 25 درصد احتمال پیشرفت سنگ کیسه صفرا را کم می‌کنند،

23) اگر می‌خواهید خواب آرامی داشته باشید برای شام، سالاد سبزیجات به همراه گردو مصرف کنید.

مصارف غذایی مغز گردو

مغز گردو به‌عنوان خوراکی خوشمزه در برخی از غذاها و شیرینی‌های سنتی ایران نقش مهمی بازی می‌کند که از آن جمله عبارتند از:

1) مغز گردو از زمانی‌که هنوز کاملاً نرسیده به‌صورت مغز شیری گردو به‌عنوان تنقلات در تهران و شهرهای بزرگ استفاده می‌شود.

2) مغز گردوی رسیده به‌عنوان یکی از بهترین، خوشمزه‌ترین و پر انرژی‌ترین آجیل‌های ایران به‌طور خالص یا به‌صورت مخلوط با دیگر ارقام آجیل از جمله با سبزه، کشمش و بادام مصرف می‌شود.

3) مصرف همراه با پنیر در صبحانه.

4) در خورشت فسنجان که یکی از خورشت‌های خوشمزه و سنتی ایران است.

5) به‌صورت نارس در ترشی و مربا.

6) در کیک‌های گردوئی و بسیاری از غذاها و شیرینی‌های دیگر در ایران و در کشورهای دیگر استفاده دارد.

همچنین گردو به‌عنوان ماده اولیه برای تهیه روغن نباتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترکیبات مغز گردو

مغز گردو ماده خوراکی و خوشمزه‌ای است که دارای مقدار زیادی چربی، پروتئین، مواد قندی، مواد نشاسته‌ای و... می‌باشد. میوه گردو به‌عنوان خوراکی و آجیل و هم به‌عنوان ماده اولیه برای استخراج روغن نباتی و مصارف داروئی مورد استفاده قرار می‌گیرد. گردو بهترین منبع منگنز و مس می‌باشد. در گردو، منیزیم و فسفر نیز وجود دارد. مقادیری روی، آهن، کلسیم و سلنیم نیز در میوه گردو مشاهده شده است. گردو مقدار کمی سدیم یا نمک دارد. گردو حاوی بیشترین مقدار ویتامین‌های B1، B6 و B5 (پانتوتنیک اسید ) می‌باشد. در گردو ویتامین‌هایی نظیر B3 و B2 نیز موجود است.

کالری گردو زیاد و حدود 654 کالری در هر 100 گرم گردو می‌باشد. گردو همچنین در حدود 7/6 گرم فیبر در هر 100 گرم دارد. گردو دارای اسیدهای چرب امگا 3 بوده و منبع پروتئینی با کیفیت خوب و به‌عنوان مکمل برای تامین کالری می‌باشد. جدول زیر مواد و ترکیبات موجود در 100 گرم گردو را نشان می‌دهد:

مواد	مقدار در 100 گرم	مواد	مقدار در 100 گرم
آب	5/3 درصد	کربوهیدرات	8/15 گرم
چربی	0/64 گرم	خاکستر	9/1 گرم
فسفر	380 میلیگرم	کلسیم	99 میلیگرم
آهن	1/3 میلیگرم	سدیم	2 میلیگرم
پتاسیم	450 میلیگرم	منیزیم	131 میلیگرم
ویتامین A	30 واحد بین‌المللی	تیامین	33/0 میلیگرم
ریبوفلاوین	13/0 میلیگرم	اسید آسکوربیک	2 میلیگرم
ارزش غذایی	631 کالری	نیاسین	9/0 میلیگرم
پروتئین	8/14 گرم

گیاهشناسی گردو

گردو با نام عمومی WALNUT از خانواده گردوئیان(JUGLANACEAE) بوده و مهم‌ترین جنس آن JUGLANS می‌باشد.

گردو درختی است زیبا و سایه‌افکن که به‌عنوان درخت زینتی نیز به‌کار می‌رود. این درخت در مناطق معتدل دنیا رشد و پرورش می‌یابد. گل‌های نر و ماه روی یک پایه قرار دارند. سنبله گل‌های نر به‌صورت آویخته(شاتون) است ولی گل‌های ماده آن به‌وضع قائم روی شاخه قرار دارد. میوه گردو، گرد و در درون پرده‌هایی قرار گرفته است. قشری که روی مغز گردو است سبز رنگ و کمی گوشتی می‌باشد. معمولاً درخت گردو هنگامی‌که به سن بیست سالگی می‌رسد شروع به میوه دادن می‌کند و بالاترین باروری خود را در سنین پنجاه سالگی دارد. از تمام قسمت‌های درخت گردو استفاده طبی به‌عمل می‌آید. درختان گردو درختانی برگ‌ریز هستند با برگ‌های شانه‌ای بطول 90-20 سانتی‌متر، تعداد 25-5 برگچه و جوانه‌های آن دارای درونه حفره‌دار هستند.

شاید معروفترین اعضای این رده گردوی سیاه(Juglans nigra) متعلق به شرق آمریکای شمالی و گردوی ایرانی یا معمولی(Juglans regia) که بومی بالکان در جنوب شرقی اروپا، مرکز و جنوب غربی آسیا تا هیمالیا و جنوب غربی چین است، باشد. این دو گونه از نظر چوب قابل توجهی که دارند، دارای اهمیت می‌باشند. گریبانه‌های گردو به‌علت دارا بودن مقدار زیادی رنگ زرد- قهوه‌ای، منبع مهمی برای رنگ به شمار می‌رود. میوه‌های خشک باغی گردو ارزش بالایی دارد زیرا نگهداری و صادرات آن نیاز به سردخانه و دیگر وسایل پر هزینه ندارد و در ضمن به‌علت خشک بودن هسته آنها صدمه نمی‌بیند.

گردو در ایران در نقاط غربی و شرقی به فراوانی یافت می‌شود. گردوی کرمان مرغوبیت بالایی دارد و حتی قدمت آن به 5000 سال می‌رسد. درختان تنومند خمیده و کهنسال این محصول نشانگر قدمت این درخت می‌باشد. میزان محصول هر هکتار گردو با به‌کارگیری روش‌های مکانیزه به‌طور متوسط 5/3 تن در هکتار است. انواع رقم‌های گردو خود به شش نوع می‌رسد.

درخت گردو بیشتر به روش  پیوند زدن(پیوند اسکنه‌ای، پیوند شکمی یا T معکوس به‌دلیل وجود شیرابه) تکثیر می‌شود. گردو از طریق بذر هم تکثیر می‌شود ولی میوه‌هایی که بر روی پایه‌های بذری تولید می‌شوند استاندارد نبوده و ارزش صادرات ندارد.

منشا و انتشار گردو

پایه‌های وحشی گردوی ایرانی در منطقه کوهستانی کارپاتیان در شرق اروپا، سرتاسر ترکیه، عراق، ایران، روسیه جنوبی و افغانستان تا شمال غربی هیمالیا یافت شده است. بنابراین می‌توان گفت منشا درخت گردو ایران و مناطق اطراف آن می‌باشد. در حدود 18 گونه از جنس گردو بومی مناطق شمال و جنوب آمریکا، مرکز چین و ژاپن می‌باشد. درختان گردو توسط رومی‌ها از زمان‌های خیلی قدیم یعنی صدها سال قبل از تولد مسیح به بریتانیا گسترش یافت. امروزه گردوها در تعداد زیادی از کشورها رشد کرده‌اند که شامل فرانسه، آلمان، مجارستان، جمهوری چکسلواکی، سوئیس، هندوستان، چین و آمریکای شمالی(اساساً کالیفرنیا) همچنین نیوزیلند می‌باشد. در استرالیا صنعت در حال رشد گردو نسبتاً در مرحله اولیه گسترش می‌یابد و تفاخر استرالیا در کیفیت خود گردو است.

تاریخچه کاشت و بهره‌برداری از درختان گردو

طبق نوشته‌ها و اسناد قدیمی کاشت گردو به 370 سال قبل از میلاد مسیح و یا قبل از آن باز می‌گردد. در یونان قدیم و در مصر کسانی‌که ازدواج می‌کردند در معبد ژوپیتر، برگ و شاخه‌های گردو را به زیر پای آنها می‌انداختند و عقیده داشتند که این عمل باعث می‌شود که عروس و داماد از قید جادو و طلسم رها شده و خوشبخت زندگی کنند. قدیمی‌ترین درخت گردوی ایرانی در ایالت پنسیلوانیای آمریکا در مزرعه شخصی بنام جکوب بادر قرار دارد که عمر آن را بالغ بر 230 سال تخمین زده‌اند، محیط تنه آن در ارتفاع 30/1 متری، 30/5 متری اندازه‌گیری شده و ارتفاع سایه‌انداز آن متجاوز از 30 متر می‌باشد. در ایران کهنسال‌ترین گردو در شهرکرد وجود دارد.

تاریخچه رویش گردو به زمان‌های بسیار دور و نامعلوم بر می‌گردد. بر اساس گزارش اوروک(1969) گردو بعد از عصر یخبندان از آسیای صغیر به مناطق مختلف دنیا انتشار یافته است. ولی اسلیت(1969) بر اساس تصاویر فسیلی عقیده دارد که گردو قبل از پیدایش انسان وجود داشته است. پوسته‌های درخت گردو در فرانسه پیدا شده است که تاریخ آن به 8 هزار سال قبل یا همچنین به دوره نئولیتیک(عصر نوسنگی حدود 10 هزار سال پیش) بر می‌گردد. این تئوری لزوماً با باورهایی که گردوی نوین اروپایی از ایران نشات گرفته و به‌وسیله یونانی‌ها به روم معرفی شده است، مغایرتی ندارد. گفته می‌شود که گردو در باغ شاه سلیمان پرورش داده می‌شد. در ایران قدیم گردو در معامله‌های پایاپای به‌کار برده می‌شد که از این طریق به کشورهای مصر، بیزانس، ایتالیا و حتی کشورهای اروپایی و دنیای جدید انتشار یافته است.

مطالبی در خصوص گردو

گردو گونه‌ای از میوه‌های آجیلی(مغزدار) و از جنس ژوگلانس(JUGLANS) است که انواع وحشی یا بومی آن در چین، ژاپن، هند، ایران، آمریکای شمالی و جنوبی و مرکزی، در امتداد کوه‌های آند و  آرژانتین یافت می‌شود. شش گونه از این جنس در آمریکا، فرانسه و اغلب مناطق گردوخیز جهان وجود دارند که از لحاظ پایه و میوه مهم و مورد توجه یوده و تحت آزمایش قرار گرفته‌اند.

گردو در گذشته‌های بسیار دور از فلات ایران به یونان و روم، و از آنجا به سایر نقاط اروپا برده شده است. پیش از سال 1562 میلادی، از این گونه ایرانی چند درخت در انگلستان کشت شده بود و بعدها مهاجران این گونه را از انگلستان به آمریکا بردند. به همین دلیل گردوی ایرانی در آمریکا و انگلستان مشهور است. رومی‌ها این گردو را میوه خدایان، بلوط ژوپیتر یا ژویس‌گلانس می‌نامیدند که همین ژوگلانس امروزی است. حتی اکنون نیز بیشتر باغ‌های قدیمی آمریکایی گردو را به همان نام ایرانی گردوی پارسی می‌شناسند.

انواع این جنس در محدوده مرزهای ایران و در کشورهای دیگر همسایه فلات ایران وجود داشته و از راه‌های ایران از قفقاز به ترکستان نیز برده شده است. در حال حاضر غیر از درختان کهنسال از این گونه که در سواحل اقیانوس اطلس یا آرام دیده می‌شوند، نمونه‌های کهن دیگری از گردو در نقاط مختلف گردوخیز جهان از جمله ایران نیز وجود دارند که قدمت و سن رویش آنها از سنین عمر گردوهای موجود در آمریکا یا سایر مناطق فراتر می‌روند. چنانکه غیر از تویسرکان، تفرش و خوانسار، تک درختانی از گردو در گوشه و کنار دره‌های مرتفع ایران، در سلسله جبال البرز و زاگرس وجود دارند.گونه‌های مختلف گردو که در رویشگاه‌های وسیعی از ایران و در دنیا به‌طور وسیعی روئیده و کشت می‌شوند جزء درختان چند منظوره و از نظر اقتصادی بسیار پراهمیت محسوب می‌شوند.

مصارف عمده این درخت پر ارزش: در صنایع غذایی، داروئی، پروتئین‌های رنگرزی، لاستیک‌سازی، تهیه زغال، پاکت‌سازی، مبل‌سازی و داروسازی می‌باشد که متاسفانه کارشناسان و باغداران اهمیت چندانی به مصارف این میوه با ارزش نداده و از آن استفاده لازم را نمی‌نمایند.