لزوم توجه به فیزیولوژی پس از برداشت محصولات باغی

توسعه روز افزون جمعیت نیاز به‌تامین غذا را روزبه‌روز افزایش می‌دهد. به‌منظور افزایش تولید و رفع هر چه بیشتر مایحتاج بشر راه کارهای مختلفی چون افزایش سطح زیر کشت، افزایش عملکرد در واحد سطح، دستیابی به‌ارقام برتر، مدیریت عملیات زراعی شامل دفع آفات و بیماری‌ها، آبیاری، تغذیه، هرس و غیره وجود دارد. در این بین یکی از راه کارها که به‌دست فراموشی سپرده شده است و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد کاهش ضایعات پس از تولید است که محققین به‌این بخش اصطلاح «‌برداشت مخفی» را اختصاص داده‌اند. محصولات باغی(شامل کلیه میوه‌ها، سبزی‌ها و گل و گیاهان زینتی) به‌دلیل بالا بودن درصد رطوبت و ماهیت فیزیولوژیکی خاصی که دارند طبیعتاً دارای ضایعات بیشتری پس از برداشت می‌باشند که گاهی بسته به‌نوع محصول ممکن است تا 60 درصد محصول تولیدی به‌این طریق از دایره مصرف خارج شود. عوامل متفاوتی هم در دوره قبل از برداشت و هم در دوره پس از برداشت در شدت این پدیده مؤثر هستند. برخی از این عوامل تحت کنترل بوده و انسان قادر است آن‌ها را به‌نحو صحیح تحت تاثیر قرار داده و بدین‌وسیله ضایعات را به‌حداقل برساند.

این گروه از محصولات کشاورزی به‌دلیل داشتن رطوبت زیاد فسادپذیر هستند و در دوره پس از برداشت بخش عمده‌ای از آنها(بین 5 تا 50 درصد) از بین می‌روند. میزان این ضایعات حتی در برخی موارد تا 80 درصد نیز می‌رسد. در این میان تره‌بار بالاترین درصد ضایعات را به‌خود اختصاص داده‌اند. کاهش و به‌حداقل رساندن چنین ضایعاتی به‌عنوان «برداشت مخفی» می‌تواند یکی از راه‌های مؤثر در تامین غذا برای جامعه به‌حساب آید. در کشورهایی که سیستم کشاورزی پیشرفته‌ای دارند، پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه تکنولوژی پس از برداشت صورت گرفته است. چنین عملیاتی نه تنها ضایعات این گروه از محصولات را به‌حداقل می‌رساند بلکه کیفیت آنها را نیز در طی حمل و نقل، جابجایی، انبارداری و توزیع حفظ خواهد کرد. بخش عمده‌ای از این ضایعات را می‌توان با اجرای عملیات صحیح در دوره قبل از برداشت(در باغ یا مزرعه) حذف نمود. مدیریت تغذیه، آفات و بیماری‌های گیاهی در دوره قبل از برداشت، تکنولوژی صحیح برداشت، تیمارهای غیرشیمیایی و استفاده از ترکیبات طبیعی برای کنترل ضایعات، عملیات پیش‌سرمادهی، سیستم‌های بسته‌بندی جدید، انبارداری صحیح(شامل کلیه عملیات در طی انبارداری) و بالاخره حمل و نقل صحیح از مهمترین راهکارهای موجود هستند که تا حد قابل توجهی میزان این ضایعات را به‌حداقل می‌رسانند. بنابراین کاهش ضایعات این گروه از محصولات کشاورزی نیازمند اصلاح ساختار تولید از باغ و مزرعه تا انبار و سپس حمل و نقل و بازاررسانی و در نهایت مصرف‌کننده خواهد بود. بالا بردن دانش فنی تولیدکنندگان، انبارداران، مسئولین میادین میوه وتره‌بار، خرده فروشی‌ها و در نهایت مصرف‌کنندگان گامی موثر در این راستا می‌باشد.